Johimbina - Co to jest, właściwości, działanie, zastosowanie, skutki uboczne i przeciwwskazania

Czym jest johimbina i skąd pochodzi?

Johimbina to indolowy alkaloid o dużym potencjale farmakologicznym, przez co powoduje rosnące zainteresowanie środowiska naukowego. Otrzymywana jest zarówno ze źródeł naturalnych, jak i syntetycznie. Naturalnie pozyskiwana jest z kory johimby lekarskiej (Pausinystalia yohimbe) – drzewa, które rośnie w Afryce Zachodniej. Tradycyjnie stosowano johimbinę jako stymulant i afrodyzjak. Dziś jest znana przede wszystkim z zastosowania w terapii zaburzeń erekcji i od lat 50. XX wieku jest dopuszczona do użytku medycznego m.in. w Kanadzie. Jej właściwości sprawiają, że stanowi ważny temat w kontekście zdrowia seksualnego – ale nie tylko.
 

Jakie są główne właściwości johimbiny?

Johimbina oddziałuje na układ nerwowy, zarówno centralny, jak i obwodowy. Wykazuje właściwości stymulujące oraz może poprawiać funkcje seksualne. Dodatkowo charakteryzuje się zdolnością do regulowania wydalania moczu, jako diuretyk. Wpływa na wydzielanie adrenaliny i serotoniny, dlatego przypisuje się jej także właściwości adaptogenne. Ponadto jest substancją o silnych właściwościach antyoksydacyjnych – pomaga neutralizować aktywność wolnych rodników. Z kolei dzięki zdolnościom antydopaminergicznym ma wpływ na poziom dopaminy – neurotransmitera odpowiedzialnego za uczucie przyjemności i nagrody.
 

Jak działa johimbina w organizmie człowieka?

Mechanizm aktywności johimbiny może wydawać się skomplikowany. Jest ona antagonistą receptorów adrenergicznych α2. Blokuje zarówno pre-, jak i postsynaptyczne receptory α2-adrenergiczne, prowadząc do zwiększenia stężenia norepinefryny (NE) w organizmie. To z kolei aktywuje inne receptory, w tym α1-adrenergiczne, przyczyniając się do wydzielania tlenku azotu (NO) i prostanoidów.

W kontekście zdrowia seksualnego – powoduje m.in. relaksację mięśni gładkich prącia, która jest korzystna u osób cierpiących na zaburzenia erekcji.

Jakie są najważniejsze zastosowania johimbiny?

Johimbina jest przedmiotem licznych badań, które pozwalają odkryć jej rosnący potencjał i zastosowanie w medycynie. Jej szeroki wpływ terapeutyczny został dostrzeżony w kontekście licznych przypadłości. Najważniejsze badane zastosowania johimbiny obejmują:

- terapię zaburzeń erekcji – johimbina wykazuje pozytywny wpływ na funkcje seksualne u mężczyzn;

- wpływ na choroby serca – badania wykazały, że może łagodzić skutki dysfunkcji serca spowodowanej sepsą, poprawiając frakcję wyrzutową lewej komory i zmniejszając uszkodzenia wątroby;

- właściwości przeciwzapalne – wykazano, że hamuje szlaki prozapalne;

- potencjalne właściwości przeciwnowotworowe – johimbina wykazuje aktywność w hamowaniu receptorów GPCR; badany jest jej wpływ na proliferację komórek nowotworowych;

- wsparcie przy zespole policystycznych jajników – wpływa na parametry związane z PCOS, takie jak waga ciała i poziom hormonów;

- wspomaganie wydolności fizycznej – udowodniono, że johimbina może poprawiać wydolność organizmu;

- wsparcie przy zatruciach – w przeprowadzonych badaniach johimbina wykazała korzystny wpływ na regenerację neurologiczną w przypadku zatrucia amitrazem.

W jaki sposób należy stosować johimbinę?

Johimbina nie jest dostępna w Polsce. Za granicą zwykle występuje jako suplement diety w postaci doustnych tabletek, a w niektórych krajach sprzedawana jest wyłącznie na receptę. Jeśli zdecydujesz się na spożywanie tego składnika, zawsze stosuj się do zaleceń producenta suplementu diety. Biorąc pod uwagę indywidualne potrzeby zdrowotne, ewentualne różnice w biodostępności czy poziomie składnika aktywnego i częstość skutków ubocznych – zawsze przeanalizuj zalecenia i skonsultuj je ze specjalistą. To szczególnie ważne, jeśli zmagasz się chorobami przewlekłymi lub przy przyjmujesz leki na stałe.

Jakie dawki johimbiny są zalecane?

Warto jeszcze raz podkreślić, że w Polsce obrót preparatami zawierającymi johimbinę jest zakazany. [4] W krajach, w których jest to dozwolone, dopuszczalne ilości johimbiny wahają się od 4 do 16,2 mg na pojedynczą porcję, z możliwością przyjmowania jej do trzech razy dziennie. Takie ilości zazwyczaj nie wpływają na pojawienie się niekorzystnych efektów, takich jak wzrost ciśnienia krwi czy wyższe tętno u osób z prawidłowym ciśnieniem. W przypadku wyższych ilości substancji aktywnej, wynoszących od 20 do 30 mg, obserwowano niepożądane skutki nawet u osób zdrowych. Efekty hemodynamiczne osiągają szczyt po około 60–90 minutach od podania, a ich aktywność ustępuje w ciągu kilku godzin. [1] Warto jednak pamiętać, że stosowanie johimbiny powinno odbywać się pod nadzorem specjalisty.
 

Jakie są potencjalne skutki uboczne stosowania johimbiny?

Johimbina, mimo swoich korzystnych właściwości, może wywoływać niekorzystne efekty, wynikające z suplementacji. Pamiętaj o nich, zanim zdecydujesz się sięgnąć po preparat z tą substancją.

Ewentualne skutki uboczne johimbiny obejmują nadmierne pobudzenie, rozdrażnienie, bezsenność, lęk, zwiększoną częstość oddawania moczu, zawroty głowy, drżenie, bóle głowy, tachykardię oraz problemy z ciśnieniem krwi (niedociśnienie lub nadciśnienie). Rzadko występują objawy żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, wymioty, brak apetytu i biegunka. U niektórych osób może wystąpić zwiększone wydzielanie śliny. Jej działanie niepożądane może się różnić w zależności od spożytej ilości składnika aktywnego oraz indywidualnej reakcji organizmu na konkretny suplement diety.

Kto nie powinien stosować johimbiny?

Stosowanie johimbiny może być obarczone pewnymi ograniczeniami, dlatego suplementacja powinna odbywać się z dużą ostrożnością. Wpływ terapeutyczny oraz potencjalne skutki uboczne wciąż pozostają przedmiotem badań.

Szczególną ostrożność powinny zachować osoby z chorobami kardiologicznymi, gdyż johimbina może wpływać na ciśnienie krwi oraz częstość akcji serca. Stanowi zatem ewentualne ryzyko dla pacjentów z istniejącymi schorzeniami sercowo-naczyniowymi, w tym nadciśnieniem lub niedociśnieniem krwi. Czujność powinny także zachować osoby, które borykają się z zaburzeniami lękowymi, ponieważ substancja ta może nasilać objawy nerwowości i lęku.

Wśród sporadycznych efektów niepożądanych zgłaszano także nudności i wymioty, dlatego osoby z problemami żołądkowo-jelitowymi powinny zachować ostrożność w trakcie suplementacji. Kobiety w ciąży oraz karmiące matki powinny unikać jej stosowania z powodu braku wystarczających badań dotyczących bezpieczeństwa. Ze względu na wpływ tej substancji na ośrodkowy układ nerwowy, osoby przyjmujące leki psychotropowe lub inne substancje również powinny unikać stosowania johimbiny.

Z uwagi na te różnorodne czynniki, przed zastosowaniem johimbiny skonsultuj się z lekarzem.

Jakie są interakcje johimbiny z innymi substancjami?

Johimbina może wchodzić w interakcje z innymi substancjami. Oddziaływanie tej substancji na układ nerwowy oraz ciśnienie krwi sprawiają, że może wpływać na działanie leków uspokajających, psychotropowych i substancji wpływających na układ sercowo-naczyniowy. Dlatego musisz zachować szczególną ostrożność, jeśli przyjmujesz leki antydepresyjne lub stymulanty (np. kofeinę), gdyż mogą one nasilać efekty uboczne.

Czy johimbina rzeczywiście pomaga w odchudzaniu?

Johimbina, jako antagonista receptorów alfa-2, została zbadana pod kątem swojej skuteczności w leczeniu otyłości. Badania wykazały, że u kobiet stosujących niskokaloryczną dietę (1 000 kcal dziennie), suplementacja johimbiną (5 mg cztery razy dziennie) prowadziła do istotnie większej utraty masy ciała w porównaniu do grupy placebo. Średnia utrata masy ciała wyniosła 3,55 kg w grupie przyjmującej johimbinę, w porównaniu do 2,21 kg w grupie placebo.

Mimo że johimbina może wspierać proces odchudzania, nie zaobserwowano jej wpływu na lipolizę (proces rozkładu tkanki tłuszczowej) ani na czas opróżniania żołądka. Wyniki sugerują, że johimbina może być przydatna jako wsparcie w terapii otyłości, jednak potrzebne są dalsze badania, aby dokładniej ocenić jej efektywność i mechanizmy działania w kontekście redukowania masy ciała.

Jaki wpływ ma johimbina na sprawność seksualną?

Johimbina wykazuje pozytywny wpływ na sprawność seksualną, zwłaszcza w przypadku zaburzeń erekcji. Badania sugerują, że johimbina może wspomóc zwalczanie organicznej impotencji oraz stanowić wsparcie w przypadkach psychogennej dysfunkcji erekcji. U pacjentów z organiczną dysfunkcją erekcji, zwiększenie ilości spożywanej johimbiny prowadziło do lepszych wyników, a większość z nich zgłaszała zadowalającą odpowiedź seksualną, niezależnie od wieku.

Johimbina wykazuje zdolność do stymulacji układu noradrenergicznego, wpływając na funkcje ejakulacyjne oraz zwiększając podniecenie seksualne. Mechanizm jej aktywności obejmuje antagonizowanie receptorów α2-adrenergicznych, prowadząc do zwiększenia wydzielania tlenku azotu (NO) i prostanoidów. To z kolei przyczynia się do relaksacji mięśni gładkich w prąciu. W połączeniu z innymi suplementami (np. z L-argininą), johimbina może poprawić przepływ krwi i nasilić efekty terapeutyczne w leczeniu zaburzeń erekcji.

Czy johimbina jest legalna i bezpieczna?

Johimbina budzi wiele kontrowersji w kontekście jej legalności i bezpieczeństwa stosowania. W Unii Europejskiej, na mocy decyzji Komisji Europejskiej, kora johimby oraz preparaty z niej uzyskane zostały wprowadzone na listę substancji zakazanych w żywności. Nie mogą być więc stosowane jako składniki suplementów diety ani innych produktów spożywczych. Zakaz ten wszedł w życie 15 maja 2019 roku.

Pomimo zakazu stosowania johimbiny w żywności w Unii Europejskiej, jej legalność może różnić się w zależności od kraju oraz kontekstu użycia. W niektórych krajach johimbina jest handlowo dostępna w suplementach diety lub lekach na receptę. Jej stosowanie może prowadzić do licznych i dotkliwych skutków ubocznych, które mogą obejmować nerwowość, lęk, wzrost tętna, podwyższenie ciśnienia krwi oraz inne działania niepożądane, takie jak nudności i wymioty. Jeśli więc z jakiegoś powodu musisz sięgnąć po suplement diety zawierający ten składnik aktywny, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.

Czy istnieją naturalne alternatywy dla johimbiny?

Bogactwo dostępnych surowców roślinnych o właściwościach antyoksydacyjnych i adaptogennych sprawia, że na rynku pojawiają się naturalne alternatywy dla johimbiny. To roślinne substancje wspomagające libido i potencję. Do najpopularniejszych należą: żeń szeń, korzeń maca, ekstrakt z buzdyganka naziemnego czy ziele damiana. Ciekawą alternatywą dla johimbiny może się okazać arginina, ponieważ jest aminokwasem, który wspomaga produkcję tlenku azotu, prowadząc do poprawy krążenia i funkcji wydolnościowych. Stanowi także składnik w złożonych suplementach diety, których zadaniem jest wsparcie funkcji seksualnych u mężczyzn.

Przeczytaj również
Jak schudnąć 5 kg szybko?