Dieta po udarze - Co powinien jeść chory po udarze niedokrwiennym mózgu?

DIETA PO UDARZE - CO POWINIEN JEŚĆ CHORY PO UDARZE NIEDOKRWIENNYM MÓZGU?

Udar niedokrwienny, który określany jest również jako zawał mózgu, jest efektem nieprawidłowego krążenia mózgowego. Na jego skutek dochodzi do uszkodzenia neuronów, czyli komórek mózgowych, ponieważ nie są one zaopatrywane tlen i glukozę dostarczane przez krew.

W Polsce udary niedokrwienne mózgu są trzecią pod względem częstości przyczyną zgonów. Odpowiadają one również za większość przypadków niepełnosprawności u osób w wieku powyżej 40. roku życia.

Udar mózgu może mieć różne konsekwencje zależnie od jego rozległości, czasu udzielenia pomocy. Może powodować jedynie osłabienie, ale niekiedy jego skutki są znacznie poważniejsze, na przykład wykrzywienie twarzy, brak czucia i niedowład po jednej stronie ciała. Efektem udar może być także dysfagia, czyli inaczej zaburzenia połykania. Dolegliwości te pojawiają się u co drugiego pacjenta. Wówczas zalecana jest odpowiednia dieta. Co powinna jeść osoba po udarze niedokrwiennym mózgu?

PROBLEMY Z ŻYWIENIEM PO UDARZE MÓZGU
 

Utrudnione połykanie – dysfagia po udarze mózgu jest jedną z głównych przeszkód żywieniowych u pacjentów. Powoduje nie tylko zwiększone niebezpieczeństwo zachłyśnięcia się, ale nawet może prowadzić do niedożywienia. Szacuje się, że nawet 60% udarowców jest niedożywionych!
 

Warto pamiętać o tym, jak duże znaczenie ma prawidłowe żywienie w rekonwalescencji po chorobie. Jest ona kluczowym elementem rehabilitacji, ponieważ zaopatruje organizm w niezbędne składniki odżywcze konieczne do regeneracji. Właśnie dlatego dieta po udarze mózgu także powinna być odpowiednio opracowana. Dolegliwości po udarze mogą prowadzić do nieprawidłowej diety u pacjenta, co z kolei wpływa na jego gorsze samopoczucie, a także opóźnia efekty rehabilitacji.

Jak powinna wyglądać zdrowa, zbilansowana dieta po udarze mózgu? Dobra dieta po udarze ma duże znaczenie. U chorego pojawiają się kłopoty z jedzeniem, a także brak apetytu, pogorszone samopoczucie, trudności z szykowaniem posiłków, zaburzenia połykania, problemy z obsługą sztućców. Opiekun powinien wtedy zadbać o to, by jego podopieczny miał właściwą dietę odpowiadającą jego potrzebom.

Posiłki po udarze powinny być:

· łatwe w jedzeniu, na przykład półpłynne,

· kaloryczne,

· smaczne,

· zróżnicowane,

· atrakcyjnie podane.

DIETA PO UDARZE MÓZGU – ZALECANE PRODUKTY

Osoby po udarze niedokrwiennym mózgu powinny zadbać o właściwą ilość i jakość substancji odżywczych w swojej diecie.

Wśród polecanych produktów znajdują się:

· warzywa i owoce

· chude mięso – kurczak, indyk, cielęcina

· tłuste ryby zawierające kwasy Omaga-3 i Omega-6

· mleko i nabiał

· produkty pełnoziarniste

· zdrowe oleje roślinne i nasiona

Najlepszymi metodami przygotowywania potraw jest ich gotowanie, duszenie. Warto pamiętać o właściwym doprawianiu – najlepiej sprawdzą się tutaj zioła, oliwy smakowe.

DIETA PO UDARZE MÓZGU – NIEZALECANE PRODUKTY

Pacjenci po udarze mózgu często mają podwyższone ciśnienie krwi i zwiększoną ilość cholesterolu we krwi. Takie czynniki powodują zwiększenie ryzyka kolejnego udaru mózgu. Dieta powinna zatem redukować te nieprawidłowości. Dodatkowo pacjenci długotrwale leżący nie powinni zawierać w diecie dużej ilości sodu – soli, co może zwiększać ryzyko odleżyn.

Dieta u pacjentów poudarowych nie powinna zawierać:

· nasyconych kwasów tłuszczowych – ich źródłem są głównie tłuste mięsa, smalec, masło, podroby, słodycze.

· soli – dostarczają ją głównie żywność wysokoprzetworzona, w tym także gotowe produkty, fast-food, słone przekąski, kostki bulionowe, gotowe mieszanki przyprawowe, sery żółte

Należy unikać także potraw ciężkostrawnych, które nasilają wzdęcia i inne dolegliwości układu pokarmowego. i wzdymających. Sól można zastępować z użyciem soli ziołowej lub innych przypraw. Zawsze warto też sprawdzać jej zawartość na etykiecie.

NIEBEZPIECZEŃSTWO NIEDOŻYWIENIA U PACJENTÓW PO UDARZE MÓZGU

Według badań nawet co trzecia osoba w okresie dwóch tygodni po udarze niedokrwiennym mózgu wykazuje cechy niedożywienia. Warto przy tym zaznaczyć, że niewłaściwa dieta powoduje podwyższenie niebezpieczeństwa wystąpienia powikłań po udarze, między innymi infekcji, odleżyn u pacjentów leżących. Na skutek niedożywienia dochodzi do utraty masy mięśniowej, pacjent nie ma siły na rozpoczęcie skutecznej rehabilitacji, co wydłuża czas powrotu do zdrowia. Niedobory nie wpływają też korzystanie na proces regeneracji komórek mózgu po udarze. W związku z tym nieprawidłowa dieta wywołująca poważne niedożywienie podwyższa ryzyko zgonu pacjenta poudarowego.

JAK ZADBAĆ O ORGANIZM PACJENTA PO UDARZE?

U pacjentów po udarze żywienie może odbywać się na kilka sposobów. Głównym z nich jest żywienie doustne, ale zdarza się, że konieczne jest też stosowanie żywienia dojelitowego. Priorytetowa jest właściwa kompozycja diety. Chory powinien otrzymywać posiłki o właściwej kaloryczności, bogate w niezbędne składniki odżywcze, w tym węglowodany, białko, dobre tłuszcze, a ponadto składniki mineralne, witaminy. Istotne jest też nawodnienie organizmu.

ZAPOTRZEBOWANIE NA SKŁADNIKI ODŻYWCZE PO UDARZE MÓZGU

· Zapotrzebowanie na białko u pacjenta po udarze plasuje się na poziomie 1,1-2 g na kilogram ciała na dobę, dlatego też jest ono wyższe niż u pacjentów zdrowych. Należy zadbać zatem o produkty wysokobiałkowew diecie osoby po udarze mózgu.

· Konieczne jest też dostarczanie błonnika pokarmowego, najlepiej w ilości 45 g na dobę. Błonnik w towarzystwie płynów reguluję pracę układu pokarmowego – zapobiega zaparciom, co ma duże znaczenie u osób leżących, seniorów.

· Nie można zapominać też o właściwej ilości wody. Tutaj zalecana ilość to 30-40 ml na kilogram ciała na dobę. Średnio chory powinien wypijać 1,5-2 l płynów każdego dnia. Jako że często chory nie ma pragnienia, ma trudności z piciem należy systematycznie podawać mu wodę i inne płyny.

W JAKI SPOSÓB KOMPONOWAĆ POSIŁKI?

§ Najlepiej, aby dieta chorego po udarze składała się z 5-6 posiłków dziennie.

§ Powinny być mniejsze, ale podawane systematycznie co około 3-3,5 godziny.

§ Posiłki powinny zawierać wysokiej jakości produkty białkowe: chude mięso, ryby, nabiał, a ponadto dodatek wartościowych warzyw i owoców.

§ Ważne są produkty mleczne, ponieważ dostarczają one nie tylko białko, ale też właściwe ilości wapnia i witaminy D3.

§ Istotne są też produkty pełnoziarniste jak pieczywo, kasze, brązowy ryż, które są źródłem błonnika i witamin z grupy B, dlatego wspierają serce i układ nerwowy.

§ Duże ilości witamin z grupy B mają też zielone warzywa, na przykład sałaty.

§ Nie powinno się podawać dań zawierających groch, fasolę, kapustę, dań smażonych, ciężkostrawnych.

§ Lepiej wybierać pokarmy przygotowywane przez gotowanie na parze, duszenie, pieczenie w piekarniku. W diecie nie powinno zabraknąć przeciwutleniaczy, między innymi witamin C, E i witaminy A w postaci beta karotenu. Zawierają je głównie owoce i warzywa, natomiast witamina E jest dostępna w orzechach i olejach roślinnych, na przykład w oleju rzepakowym i z orzechów włoskich.

§ Nie można zapominać o nienasyconych kwasów tłuszczowych, które chronią serce i nerwy. Zawierają je głównie oleje roślinne tłoczone na zimno oraz tłuste ryby morskie. Bogatym źródłem witamin i kwasów tłuszczowych jest też awokado.

Gdy pacjent ma zaawansowaną dysfagię, czyli zaburzenia połykania, w takim przypadku warto rozważyć żywienie dojelitowe. Zakłada się wtedy zgłębnik do żołądka, którym dostarcza się półpłynne, bogate w substancje odżywcze pokarmy.

Zgłębnik nosowo-żołądkowy może być używane do 6 tygodni. Gdy nadal konieczne jest żywienie dojelitowe, wskazane może być wykonanie przetoki odżywczej (PEG) – umożliwia ona podawanie pokarmów bezpośrednio do żołądka. Do wyboru są specjalne, gotowe diety półpłynne, na przykład Nutrison. Są wygodne w stosowaniu i dają pewność dostarczenia choremu niezbędnych składników odżywczych.

Gotowe preparaty mogą być także dodatkiem do zwykłych posiłków. Są to między innymi kaloryczne i białkowe napoje, które można podawać choremu pomiędzy posiłkami, na przykład napoje. Cubitan lub Nutridrink. Zastosowanie tego typu preparatów odżywczych pomaga choremu w powrocie do zdrowia. Chorego po udarze należy karmić zgodnie z zaleceniami dietetyka bądź lekarza. Warto wskazać, że dla osób po udarze - sporządzenie właściwej diety powinno opierać się o fachową wiedzę.

Źródła:
 

1. Lewis P. Rowland, Timothy A. Pedley „Neurologia Merritta” – wyd. III polskie pod red. Huberta Kwiecińskiego i Anny M. Kamińskiej, 2012 – tom I, s. 285.
2. Andrzej Szczeklik (red.) Choroby wewnętrzne. tom I, II Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005. ​ISBN 83-7430-031-0​.

3. Choroby Serca i Naczyń – czasopismo lekarzy praktyków tom 2 nr 4–2005. ISSN 1733-2346: Lasek W., Serafin W., Neuroobrazowanie wczesnego okresu udaru mózgu.

Autor:

Patryk Chodyniecki. Pasjonat kulturystyki, pływania oraz sportów walki. Od ponad 10 lat uprawia amatorsko sporty siłowe, które lubi łączyć na zmianę z boksem, MMA oraz pływaniem. Interesuje się również szeroko pojętą suplementacją oraz dietetyką, którą sukcesywnie wdraża w swoje treningi.