Parathormon

Gruczoły przytarczyczne kontrolują poziom wapnia we krwi i kościach. W tym artykule omówiono prawidłowe funkcjonowanie przytarczyc, właściwości i działanie parathormonu, sposób monitorowania i kontrolowania poziomu wapnia we krwi przez gruczoły przytarczyczne oraz jaki ma to wpływ na zdrowie!

 

Parathormon, a stężenie wapnia

Parathormon PTH, znany również jako parathormon. Jest wytwarzany przez przytarczyce. To są cztery gruczoły wielkości ziarnka grochu na twojej szyi. Parathormon kontroluje poziom wapnia we krwi. Wapń to minerał, który utrzymuje zdrowe i mocne kości i zęby. Jest również niezbędny do prawidłowego funkcjonowania nerwów, mięśni i serca.

Jeśli poziom wapnia we krwi jest zbyt niski, przytarczyce uwalniają PTH do krwi. To powoduje wzrost poziomu wapnia. Jeśli poziom wapnia we krwi jest zbyt wysoki, gruczoły te przestaną wytwarzać PTH. Zbyt wysoki lub zbyt niski poziom PTH może powodować poważne problemy zdrowotne. W obu przypadkach będziemy posiadać niedoczynność przytarczyc lub nadczynności przytarczyc. Parathormon pth może to jednak regulować.

Czyni to poprzez swoje działanie na nerki, kości i jelita:

Kości – parathormon pth stymuluje uwalnianie wapnia z dużych zapasów znajdujących się w kościach do krwiobiegu. Zwiększa to destrukcję kości i zmniejsza tworzenie nowej tkanki.

Nerki – parathormon pth zmniejsza utratę wapnia z moczem. Hormon przytarczyc stymuluje również produkcję aktywnej witaminy D w nerkach.

Jelita – parathormon pośrednio zwiększa wchłanianie wapnia z pokarmu w jelicie, poprzez wpływ na metabolizm witaminy D.

 

Jak kontrolowany jest parathormon?

Parathormon jest kontrolowany głównie przez ujemne sprzężenie zwrotne poziomu wapnia we krwi do przytarczyc. Niski poziom wapnia we krwi stymuluje wydzielanie parathormonu, podczas gdy wysoki poziom wapnia we krwi zapobiega uwalnianiu parathormonu.

Chociaż cztery przytarczyce są dość małe, mają bardzo bogaty dopływ krwi. To im odpowiada, ponieważ muszą monitorować poziom wapnia we krwi przez 24 godziny na dobę. Gdy krew filtruje przytarczyce, wykrywają one ilość wapnia obecnego we krwi i reagują wytwarzając mniej lub więcej Parathormonu. Gdy poziom wapnia we krwi jest zbyt niski, komórki przytarczyc wyczuwają to i wytwarzają więcej parathormonu. Gdy parathormon zostanie uwolniony do krwi, to krąży po całym organizmie, aby działać w wielu miejscach oraz zwiększyć ilość wapnia we krwi (poprzez usuwanie wapnia z kości). Kiedy poziom wapnia we krwi jest zbyt wysoki, komórki przytarczyc wytwarzają mniej parathormonu (lub całkowicie przestają go wytwarzać), co pozwala na obniżenie poziomu wapnia. Ten mechanizm sprzężenia zwrotnego działa stale, utrzymując w ten sposób wapń oraz parathormon w „normalnym” stężeniu. U zdrowej osoby z normalnymi przytarczycami, jej gruczoły będą się włączać i wyłączać dziesiątki razy dziennie, próbując utrzymać poziom wapnia w normalnym zakresie, aby nasz mózg i mięśnie działały prawidłowo.

Każda osoba z normalną funkcją przytarczyc będzie mieć stały poziom wapnia z prawie zerową zmiennością. Na przykład, jeśli twój poziom wapnia w tym tygodniu wynosi 9,6 i masz zdrowe przytarczyce, to twój poziom wapnia będzie wynosił od 9,4 do 9,8 za każdym razem, gdy będziesz go mierzyć przez większość życia.

Jeżeli osoba posiada zaburzenia przytarczyc, to straciła ona swój system regulacyjny, a poziom wapnia u tych pacjentów waha się od wysokiego do niskiego.

Pamiętajmy o tym, że niedoczynność przytarczyc i nadczynność przytarczyc może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych oraz zwiększenia wchłaniania wapnia i negatywnego wpływu na nasz układ kostny.

 

Jak parathormon zwiększa poziom wapnia we krwi?

Podobnie jak wszystkie gruczoły dokrewne, przytarczyce wytwarzają hormon (małe białko zdolne do wywoływania specyficznej reakcji odległych komórek w ciele). Parathormon pth ma bardzo silny wpływ na komórki kości, co powoduje, że uwalniają one wapń do krwiobiegu. Wapń jest głównym składnikiem strukturalnym kości, który nadaje im sztywność – ale należy pamiętać, że głównym celem kości jest zapewnienie systemu magazynowania wapnia – więc nasz mózg nigdy nie będzie pozbawiony wapnia. W obecności parathormonu kości oddadzą wapń, próbując zwiększyć poziom wapnia we krwi. W normalnych warunkach proces ten jest bardzo dobrze dostrojony, a ilość wapnia w naszych kościach pozostaje na normalnym, wysokim poziomie. Jednak w obecności zbyt dużej ilości parathormonu kości będą nadal uwalniać wapń do krwi w zbyt wysokim tempie, co powoduje, że kości mają za mało wapnia. Ten stan nazywa się osteopenią i osteoporozą, co powoduje, że kość rozwija więcej „porów” (lub dziur) i mniej masy kostnej. Kiedy kości są przez kilka lat narażone na wysoki poziom parathormonu, stają się kruche i znacznie bardziej podatne na złamania. Innym sposobem, w jaki parathormon działa w celu zwiększenia poziomu wapnia we krwi, jest jego wpływ na jelita. W obecności parathormonu wyściółka jelita skuteczniej wchłania wapń normalnie występujący w naszej diecie.

 

Niedoczynność przytarczyc i nadczynność przytarczyc

Główny problem w przytarczycach, czyli wytwarzanie zbyt dużej ilości parathormonu, powoduje podwyższony poziom wapnia we krwi (hiperkalcemia) i jest to określane jako pierwotna nadczynność przytarczyc. Istnieje podobny, ale znacznie rzadszy stan zwany trzeciorzędową nadczynnością przytarczyc, który powoduje hiperkalcemię z powodu nadmiernej produkcji parathormonu w tylnej części wszystkich czterech gruczołów, która jest nadaktywna. Wtórna nadczynność przytarczyc występuje w odpowiedzi na niski poziom wapnia we krwi i jest spowodowana innymi mechanizmami, na przykład chorobą nerek i niedoborem witaminy D.

Łagodna pierwotna nadczynność przytarczyc często powoduje niewielkie (jeśli jakiekolwiek objawy) i jest często diagnozowana na podstawie stwierdzenia wysokiego stężenia wapnia w rutynowym badaniu krwi. Leczenie może polegać na chirurgicznym usunięciu wadliwych gruczołów (paratyroidektomii).

Zbyt mało parathormonu lub niedoczynność przytarczyc to rzadkie schorzenie. Może powodować niski poziom wapnia we krwi (hipokalcemia). Zazwyczaj leczy się ją medycznie doustnymi analogami wapnia i witaminy D, ale dostępność terapii zastępczej parathormonem może zmienić podejście do leczenia niektórych pacjentów.

 

Test PTH, a podwyższone stężenie wapnia

Test PTH jest najczęściej używany wraz z badaniem wapnia do:
 

• Zdiagnozowania nadczynność przytarczyc - stan, w którym gruczoły przytarczyczne wytwarzają zbyt dużo hormonu przytarczyc
• Zdiagnozowania niedoczynności przytarczyc - stan, w którym gruczoły przytarczyczne wytwarzają zbyt mało hormonu przytarczyc
• Sprawdzenia, czy nieprawidłowy poziom wapnia jest spowodowany problemem z przytarczycami
• Monitorowania choroby nerek

Możesz potrzebować testu PTH, jeśli twoje wyniki nie były normalne w poprzednim teście wapnia. Możesz również potrzebować tego testu, jeśli masz objawy nadmiaru lub deficytu ilości wapnia we krwi.

Objawy zbyt dużej ilości wapnia obejmują:

• Kości, które łatwo się łamią
• Częstsze oddawanie moczu
• Zwiększone pragnienie
• Nudności i wymioty
• Zmęczenie
• Kamienie nerkowe

• Mrowienie w palcach rąk i/lub stóp
• Skurcze mięśni
• Nieregularne bicie serca

Jak przebiega badanie stężenia Parathormonu?

Jak czytać wyniki testu na Parathormon?

• Nadczynności przytarczyc
• Łagodny (nienowotworowy) guz przytarczyc
• Chorobę nerek
• Niedobór witaminy D
• Zaburzenie, które uniemożliwia wchłanianie wapnia z pożywienia

• Niedoczynność przytarczyc
• Przedawkowanie witaminy D lub wapnia