Strona główna » Porady dietetyka - propozycje suplementów » Witamina A – deficytowa substancja w krajach biednych i bogatych

Data dodania: 19-03-2020

Witamina A – deficytowa substancja w krajach biednych i bogatych

Witaminy A – to grupa organicznych związków chemicznych, które zaliczane są do retinoidów. Największym retinoidem jest retinol. Te substancje pełnią w organizmie istotną funkcję niezbędnego skaładnika pokarmowego i pomagają w rozpuszczaniu witamin w tłuszczach. Witamina A może pochodzić od produktów zwierzęcych – ester-palmitynian re tinolu. Odrębne istotne pochodne związane z aktywnością witaminy A to: retinal (aldehyd) i tretynoina (kwas retinowy).

Spis treści

WITAMINA A – DEFICYTOWA SUBSTANCJA W KRAJACH BIEDNYCH I BOGATYCH

Witaminy A – to grupa organicznych związków chemicznych, które zaliczane są do retinoidów. Największym retinoidem jest retinol. Te substancje pełnią w organizmie istotną funkcję niezbędnego skaładnika pokarmowego i pomagają w rozpuszczaniu witamin w tłuszczach.

Witamina A może pochodzić od produktów zwierzęcych – ester-palmitynian re tinolu. Odrębne istotne pochodne związane z aktywnością witaminy A to: retinal (aldehyd) i tretynoina (kwas retinowy).

Witamina A, to jedna z najwcześniej odkrytych witamin. Konsekwencję jej niedoboru były znane w starożytnej Grecji, Rymie oraz Egipcie. Od tych krajów rozpoczęła się rozpoznawalność tzw. kurzej ślepoty lub ślepoty zmierzchowej. W ówczesnych latach leczono ślepotę za pomocą gotowanej lub surowej wątroby zwierzęcej. Oficjalnie jednak, związek przyczynowo skutkowy pomiędzy niewłaściwym odżywianiem, a rozwojem kurzej ślepoty dowiedziono na przełomie XIX i XX wieku. Amerykańscy badacze w 1913 roku odkryli witaminę A w tranie, natomiast jej oficjalna nazwa została proklamowana w latach 20 XX wieku. Ilość witaminy A w suplementach, bądź pożywieniu jest z reguły podawana w jednostkach międzynarodowych (j.m.; ang. International Units, IU). Naukowcy, którzy opracowują zalecane dzienne spożycie witaminy A posługują się mikrogramami równoważnika retinolu.

Ten związek gromadzi się i występuje w roślinach w postaci karotenoidów. Natomiast w organizmie witamina A jest magazynowana jako retinol w wątrobie i tkance tłuszczowej.

ROLA WITAMINY A W ORGANIZMIE

Witamina A to niezwykle ważna witamina, która ma istotne znaczenie dla funkcjonowania naszego organizmu. Jej niedobór oraz nadmiar może rodzić poważne konsekwencję. Warto skupić się na tym, jakie role pełni ta substancja.

Witamina A wchodzi w skład rodopsyny. Rodopsyna jest barwnikiem wzrokowym umieszczonym w pręcikach siatkówki oka. Charakterystycznym skutkiem niedoboru witaminy A jest ślepota zmierzchowa, zwana kolokwialnie „kurzą ślepotą”. Chorobowa wywołana jest z powodu niedoboru rodopsyny.
Chroni przed nowotworami. Jest to jedna z najważniejszych właściwości witaminy A. Tej substancji przypisuje się działanie antynowotworowe, gdyż jej właściwe stosowanie spowalnia progresję raka jelita grubego, stercza, piersi oraz płuc.
Witamina A odgrywa znaczącą rolę w wielu procesach związanych z fizjologią. Dzięki niej mam swobodą możliwość odbierania bodźców wzrokowych w siatkówce oka, co zapewnia prawidłowe widzenie, reguluje aktywność komórek, które budują tkankę kostną. Niezwykle ważnym elementem witaminy A jest jej udział w procesach rozrodczych i różnicowaniu komórek oraz tkanek. Odporność organizmu oraz normowanie właściwości antyoksydacyjnych jest zagwarantowana dzięki wiązaniom C=C znajdującym się w łańcuchu bocznym. Dzięki temu wygaszany jest tlen singletowy oraz dochodzi do neutralizacji wolnych rodników powstających w momencie peroksydacji lipidów.
Utrzymuje prawidłowy stan skóry.

Witamina A doprowadza do szybszej regeneracji naskórka, wzmocnienia jego funkcji ochronnej oraz zmniejszenia utraty wody z skóry. Witamina A doprowadza do wzrostu produkcji kolagenu oraz elastyny, które są podstawowymi budulcami skóry. Nieocenioną zaletą dla osób starszych jest likwidacja drobnych zmarszczek i przebarwień skóry. Dzięki temu, jest ona bardzo często wdrażana i stosowana w kremach przeciwstarzeniowych. Dzięki tej witaminie nasza skóra będzie jędrna, nawilżona i elastyczna. Młode osoby również docenią jej zalety, gdyż pomaga w leczeniu trądziku. Beta-karoten pełni dodatkową funkcję filtra przeciwsłonecznego, gdyż zmniejsza wrażliwość na promieniowanie słoneczne, co skutkuje zminimalizowaniem ryzyka poparzenia skóry.
Niedobory witaminy A w skórze skutkują wzmożonym rogowaceniem mieszkowym, które polega na występowaniu grudek mieszkowych z rogowaceniem w części centralnej. Zrogowacenia są zlokalizowane głównie na wyprostnych powierzchniach kończyn, które stają się szorstkie w dotyku. Zmianom na skórze będzie towarzyszyła duża suchość skóry połączona z łamliwością włosów. Witamina A dostarcza retinoidy, które normalizują proces złuszczania w przewodach gruczołów łojowych oraz doprowadzają do ograniczenia komedogenezy dzięki ułatwieniu ewakuacji wydzieliny gruczołów. Preparaty zawierające retinoidy są głównie stosowane w leczeniu różnych odmian trądziku pospolitego oraz trądziku różowatego.

Zastosowanie witaminy A w kosmetologii.
Wiele kosmetyków zawierających witaminę A jest przeznaczonych do pielęgnacji skóry suchej oraz starzejącej się. Istnieje wiele wyników przeprowadzonych badań, które potwierdzają, że miejscowe stosowanie retinoidów, tretinoiny i izotretinoiny pomaga w łagodzeniu efektów starzenia skóry związanego z wiekiem. Dzięki stosowaniu tych kosmetyków dochodziło do spłycenia bruzd i zmarszczek, a także następowało rozjaśnienie plam soczewicowatych oraz przebarwień. Badanie histologiczne wskazało, że mniej jest nasilona atypia wśród komórek naskórka, zwiększona synteza kolagenu i nasilona angiogeneza. Ciekawostką jest fakt, że Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zezwoliła na używanie preparatów zawierających tretynoinę, do łagodzenia objawów fotostarzenia. Jedynym wymogiem dla kosmetyków, które zawierają w sobie witaminę A jest ich nieodpowiednie przechowywanie. Wszelkie substancje do miejscowego stosowania na skórę, powinny być chronione przed światłem i powietrzem, gdyż witamina A bardzo szybko się utlenia. Witamina A pełni rolę regulatora w naszym organizmie, ponieważ Retinoidy w niej zawarte regulują procesy rogowacenia i różnicowania keratynocytów, co doprowadza do ułatwienia złuszczania korneocytów. Skutkiem tego działania jest pobudzenie syntezy kolagenu i angiogenezy.

Poza głównymi działaniami prozdrowotnymi, które zawdzięczamy witaminie A można wyróżnić kolejne jej zalety:

Wpływ na prawidłowe funkcjonowanie błon komórkowych,
Budowanie odporności organizmu,
Wzmacnianie włosów i paznokci,
Budowanie tkanki nabłonkowej i innych komórek organizmu,
Ochrona nabłonku oddechowego przed drobnoustrojami,
Pomoc w zwalczaniu bakterii i wirusów.

WYSTĘPOWANIE WITAMINY A

Witaminę A znajdziemy w wielu pospolitych i łatwo dostępnych produktach. Jako przykłady można podać masło, mleko i mleczarskie produkty, tłuste ryby, wątrobę zwierzęcą oraz inne podroby, jaja, ziemniaki, szpinak oraz jarmuż. Należy zwrócić uwagę na to, że najważniejszym składnikiem z witaminy A dla naszego organizmu są karotenoidy, gdzie „pierwsze skrzypce” gra beta karoten.

Znajdziemy go głównie w:

pomidorach,
czerwonej papryce,
sałacie,
wiśniach,
morelach,
brzoskwiniach,
śliwkach.

Ponadto ważne substancje związane z witaminą A znajdują się w następujących produktach:

– ziarnach zbóż,
– brokułach,
– pomidorach,
– kukurydzy,
– sałacie,
– szpinaku,
– dyni,
– cykorii,
– liściach pietruszki
– wątrobie wieprzowej,
– wątrobach ryb i tranie,
– jajach kurzych, przede wszystkim w żółtku,
– serach podpuszczkowych tłustych,
– serach twarogowych tłustych,
– marchwi,
– porzeczkach,
– malinach.

Poniżej zestawienia stężenie witaminy A w naturalnych produktach:

ZAWARTOŚĆ RÓWNOWAŻNIKÓW RETINOLU W 100G

(PRODUKTY SPOŻYWCZE)

Poniżej 15 µg

wołowina,
mięso drobiowe (z piersi kurczaka i indyka),
ryby (dorsze, mintaje, morszczuki),
ser twarogowy chudy, jogurt naturalny, kefir,
pumpernikiel, bułki kajzerki

15 - 150 µg

cielęcina,
kurczaki,
kaczki,
ryby (śledzie, makrele, łososie, pstrągi, karpie),
jogurt owocowy, mleko krowie i kozie,
serki twarogowe homogenizowane,
ser twarogowy półtłusty i tłusty,
bułki wrocławskie, pieczywo tostowe,
makaron dwujajeczny i czterojajeczny.

150 - 1500 µg

sery topione,
sery dojrzewające,
jaja,
margaryny, masło,
tuńczyki, węgorze.

Powyżej 1500 µg

wątróbka kurczaka,
wątroba wieprzowa
wołowa.

Kwestią wartą do zapamiętania jest fakt, że witamina A rozpuszcza się w tłuszczach zatem powinna być przyjmowana wraz z nimi. Z tego powodu masło jest produktem niemal idealnym.

DOBOWE ZAPOTRZEBOWANIE

Dobowe zapotrzebowanie na witaminę A określone jest za pomocą mikrogramów równoważnika retinolu (µg RAE), które przedstawiają zalecane dzienne spożycie. Wskazać przy tym należy, że dawka sugerowana, to poziom spożycia wymagany dla około 98 % ludzkości.

Poniżej przedstawiono właściwą dawkę witaminy A w odniesieniu do dzieci, kobiet oraz mężczyzn.

MĘŻCZYŹNI - (µg RAE/dzień)

0 – 6 miesięcy 400^[a]

6 – 12 miesięcy 500*

1 – 3 lata 400

4 – 6 lat 450

7 – 9 lat 500

10 – 12 lat 600

13 – 15 lat 900

16 – 18 lat 900

mniej niż 19 lat

19 i więcej 900

KOBIETY- (µg RAE/dzień)

0 – 6 miesięcy 400^[a]

6 – 12 miesięcy 500*

1 – 3 lata 400

4 – 6 lat 450

7 – 9 lat 500

10 – 12 lat 600

13 – 15 lat 700

16 – 18 lat 700

mniej niż 19 lat

19 i więcej 700

KOBIETY CIĘŻARNE - (µg RAE/dzień)

mniej niż 19 lat 750

19 i więcej 770

KOBIETY KARMIĄCE - (µg RAE/dzień)

mniej niż 19 lat 1200

19 i więcej 1300

Istnieje określona grupa osób, która narażona jest na deficyt witaminy A.

W tej grupie osób znajdują się:

osoby pracujące przy komputerze,
alkoholicy,
palacze tytoniu,
osoby starsze.

Objawy niedoboru witaminy A mogą być następujące:

wypadanie włosów i ich łamliwość,
zahamowanie wzrostu,
spierzchnięta skóra i wysypka,
wysychanie rogówki i spojówki oka,
występowanie kruchych i wolno rosnących paznokci,
zwiększona podatność na infekcje bakteryjne i wirusowe,
trądzik, wypryski i inne choroby skóry
skłonności do biegunek,
a także tak zwana „kurza ślepota”.

Zdarza się, że zaburzenia miesiączkowania u kobiet oraz problemy z płodnością mają związek z witaminą A. Osoby starsze bardzo często uskarżają się na dzwonienie w uszach, które również w wyniku badań medycznych powiązano z niedoborem witaminy A.

NADMIAR WITAMINY A – OBJAWY

Witamina A, jak każdy suplement diety może zostać przedawkowana. Wiele suplementów witaminowych stosowanych w sposób nadmierny może zaszkodzić naszemu organizmowi. Witamina A gromadzi się w wątrobie, zatem nadmiar tej substancji może być toksyczny dla organizmu i niebezpieczny dla zdrowie. Nawet tran rybi należy spożywać na podstawie zaleceń lekarza lub farmaceuty.

OBJAWY NADMIARU (HIPERWITAMINOZY)

Skutki nadmiaru witaminy A są bardzo często powiązane z objawami nadmiaru większości witamin w organizmie.

Możemy do nich zaliczyć:

żółtawe zmiany skórne,
mniejsza zawartość wapnia w kościach,
wady wrodzone u dzieci matek, które w czasie ciąży doświadczyły hiperwitaminozy,
bóle głowy,
bóle stawów i mięśni,
nadpobudliwość i drażliwość,
nudności, wymioty,
powiększenie wątroby i zaburzenia jej funkcji.

CO ROBIĆ W PRZYPADKU NIEDOBORU LUB NADMIARU WITAMINY A?

Jeżeli podejrzewamy w naszym organizmie niedobór lub nadmiar witaminy A, to powinniśmy ustalić tę przyczynę u źródła. Koniecznym w tym wypadku będzie przeanalizowanie naszej codziennej diety i ewentualnie wprowadzenie jej modyfikacji.

Jeżeli cierpimy na niedobór witaminy A, to powinniśmy wprowadzić do naszej diety produkty, które ją zawierają. Jeżeli mamy nadmiar tej substancji w naszym organizmie, to należy ograniczyć jej ilość w posiłkach. Ponadto, jeżeli podejrzewamy nadmiar witaminy A, to koniecznością będzie całkowite zaprzestanie zażywania suplementów witaminowych, w których znajduje się witamina A.

Okazuje, się, że wiele osób które mają odpowiednio zbilansowaną dietę cierpią na niedobór witaminy A. W takim wypadku najlepszym rozwiązaniem sytuacji jest zastosowanie dodatkowej suplementacji. Celem uzyskania najlepszych efektów należy odpowiednio wcześniej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą co do właściwej dawki.

PRZECIWWSKAZANIA

Nie zaleca się przyjmowania witaminy A przez kobiety w ciąży. Jej nadmiar może powodować rozwój wad wrodzonych dziecka. Z tego powodu kobiety, które są w ciąży powinny unikać wszelkich suplementów diety, które w swoim składzie posiadają witaminę A. Oprócz tego nie zaleca się im spożywania mięsa, które witaminę A zawiera – podroby (w szczególności wątróbka).

Na szczęście można przyswajać nieograniczoną ilość warzyw oraz owoców, które zawierają beta-karoten. Powodem tego jest fakt, że beta-karoten ulega przekształceniu w wątrobie w witaminę A w takiej ilości, jaką organizm potrzebuje. Oznacza to, że spożywając owoce oraz warzywa nie ma możliwości przedawkowania witaminy A.

Niestety w krajach rozwijających się występuje bardzo duży niedobór witaminy A wśród dzieci. Kraje wysoko rozwinięte również mają problem co do niedoboru tej witaminy. Niedobór witaminy A może być związany z zaburzeniami wchłaniania tłuszczy zwierzęcych, nieodpowiedniej diety czy anoreksji. Rozwiązaniem tej sytuacji jest dostępność produktu w aptekach, który pozwala uzupełnić wszelki niedobór.

AVITALE Naturalny BetaKaroten CaroCare® (Prowitamina A) 30ml

SWANSON Beta Carotene (Witamin A) 10,000 IU 100 Softgels

AURA HERBALS Witamina A 800mcg 30ml

Skorzystaj ze zniżki: