Wysoki testosteron u kobiet

CO TO JEST TESTOSTERON?

Testosteron, kluczowy hormon androgenowy, odgrywa fundamentalną rolę w fizjologii zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Ten potężny steroid, syntetyzowany głównie w jądrach u mężczyzn i w mniejszych ilościach w jajnikach i nadnerczach u kobiet, jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu. 

Jego molekularna struktura, składająca się z 19 atomów węgla, nadaje mu charakterystyczne właściwości anaboliczne i androgenne. U mężczyzn, testosteron jest odpowiedzialny za rozwój drugorzędowych cech płciowych, stymulację spermatogenezy i utrzymanie libido, podczas gdy u kobiet, mimo znacznie niższego stężenia, wpływa na gęstość kości, masę mięśniową i funkcje seksualne. 

Warto zauważyć, że normy testosteronu znacząco różnią się między płciami - u mężczyzn oscylują w przedziale 300-1000 ng/dl, natomiast u kobiet wynoszą zaledwie 15-70 ng/dl. 

Ten fascynujący hormon podlega dobowym wahaniom, osiągając szczyt we wczesnych godzinach porannych i stopniowo spadając w ciągu dnia. Jego produkcja jest regulowana przez skomplikowany mechanizm sprzężenia zwrotnego w osi podwzgórze-przysadka-gonady, co zapewnia precyzyjną kontrolę nad jego stężeniem w organizmie.

JAKIE SĄ NORMY POZIOMU TESTOSTERONU?

Przyjmuje się, że prawidłowe stężenie testosteronu u mężczyzn oscyluje w granicy od 10-28 nmol/l. U mężczyzn za produkcję testosteronu odpowiedzialne są przede wszystkim komórki jąder, a w pozostałej części hormon ten produkowany jest w nadnerczach. Z kolei u kobiet obecność testosteronu w ilości od 0,7 do 3,0 nmol/l uważane jest za prawidłowe, przy czym w odróżnieniu od organizmu męskiego, hormon ten u kobiet nie tylko wytwarzany jest w jajnikach oraz nadnerczach, ale także powstaje w wyniku konwersji obwodowej z innych hormonów, tj. proces przemiany innych hormonów np. androstendionu w testosteron.

Przy zbyt niskim poziomie testosteronu, przysadka zaczyna wydzielać tzw. hormon stymulujący, który pobudzi jądra lub jajniki do pracy, a następnie hormon przekazywany jest do krwi, gdzie ulega syntezie z białkiem SHBG (Sex Hormone Binding Globuline). W wyniku połączenia 90% testosteronu staje się nieaktywne, a reszta transportuje się do poszczególnych komórek, aby mieć wpływ na zdrowie i samopoczucie.
 

CZY ILOŚĆ TESTOSTERONU JEST STAŁA?

Ilość testosteronu zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn nie należy do wartości stałych. Poziom tego hormonu jest nierozłącznie związany z procesem zmian (większymi bądź mniejszymi) w naszym organizmie i wraz z nimi, poziom testosteronu również ulega zmianie.

Przyjmuje się, że do najważniejszych czynników tym zakresie należy:
 

wiek – początkowo, ilość testosteronu w organizmie kobiety to zaledwie 10 % tego ile występuje u mężczyzn, jednakże wraz z upływem lat, poziom testosteronu u kobiety rośnie, aż do około wieku emerytalnego tj. 60 lat, po którym ilość ponownie ulega zmniejszeniu

masa ciała – a w szczególności, jej nagły przyrost bądź też spadek, albowiem co do zasady kobiety otyłe mogą mieć lekko podwyższony poziom testosteronu

ciąża - przy czym testosteron w niniejszej sytuacji ma olbrzymie znaczenia, ponieważ jego nadmiar sam w sobie utrudnia poczęcie, w momencie bycia przez kobietę w „stanie błogosłosławionym”, testosteron jest ważny dla prawidłowego rozwoju, zwłaszcza cech płciowych, w szczególności przy męskim potomku. Co istotne, kluczem w przypadku ciąży jest zachowanie idealnego stężenia, albowiem niedobór testosteronu może prowadzić do wystąpienia wady rozwojowych jak np. spodziectwo, czy obojnactwo, z kolei zbyt wysoki poziom testosteronu może być przyczyną autyzmu.

JAKIE SĄ PRZYCZYNY NADMIARU TESTOSTERONU U KOBIET?

Do najczęstszych przyczyn wystąpienia u kobiety zbyt dużego stężenie testosteronu wymienia się:

1.  Insulinooporność to sytuacja, w której prawidłową reakcję organizmu na insulinę jest w stanie zapewnić jedynie jej wysoki poziom w ciele człowieka. Jako, że wprzypadku kobiet zarówno niski, jak i wysoki poziom testosteronu może powodować wysoki poziom insuliny, przyczyną nadmiaru testosteronu może być właśnie insulinooporność. Należy również zaznaczyć, że hormon, jakim jest insulina, oddziałuje również sam w sobie na hormony płciowe, albowiem równolegle ze wzrostem poziomu insuliny wzrasta poziom testosteronu i estrogenu przy jednoczesnym spadku progesteronu.

2. Dysproporcja hormonalna estrogenu lub progesteronu. Nie ulega wątpliwości, iż z uwagi na ogólne właściwości hormonów, jako związków organicznych, działanie jednego hormonu wpływa na drugi i odwrotnie. Prowadzi to do prostego wniosku, dysfunkcji jednego hormonu, prowadzi do zaburzenia pracy całego układ hormonalnego, a tym samym nie można przyjąć, że pracuje on prawidłowo. Ową zależność zauważyć można przede wszystkim w kontekście hormonów płciowych u kobiet tj. estrogenu i progesteronu. Badania wykazały że u kobiet z PMS i PMDD, podczas których to stwierdzono wysoki poziomem estrogenu, dochodzi również do zwiększenia poziomu zarówno DHEA, ale również i testosteronu. Podobną zależność zauważyć można również w okresie przechodzenia przez kobiety menopauzy, podczas którego progesteron w ogólnie nie występuje, estrogen w organizmie jest na niskim poziomem, ale co najważniejsze stwierdzono również niski poziom testosteronu.

3. Znikoma aktywność fizyczna. Brak aktywności fizycznej nie powoduje wprost wysokiego poziomu testosteronu, lecz działa w tym wypadku jako środek zapobiegający zaburzeniom związanych z jego nadmiarem.

4.Leptynooporność. Leptyna to tzw. hormon sytości, produkowany głównie w białej tkance tłuszczowej, który z uwagi na swoje właściwości może skutecznie uniemożliwić zrzucenie wagi oraz skutecznie zatrzymać redukcję. Rolą leptyny jest w szczególności kontrola apetytu, regulacja metabolizmy oraz przesyłanie odpowiednich bodźców do mózgu, m.in. leptyna przesyła informacje o zasobach energetycznych organizmu. Wysoki poziom leptyny zauważalny jest także u kobiet z PCOS, a nie można również zapinać, że spora grupa kobiet z opornością na leptynę ma również oporność na insulinę (co jak wskazano już wyżej również działa niekorzystnie na poziom testosteronu we krwi).


 

JAKIE SĄ SKUTKI NADMIARU TESTOSTERONU U KOBIET?

Z uwagi na właściwości i rolę hormonów płciowych, w tym testosteronu, w organizmie człowieka, kobiety, u których jego stężenie stanowczo przewyższa normę, występują charakterystyczne cechy i elementy m.in. kobiet te mają co do zasady szczupłe biodra, wyraźnie zaznaczone ramiona, zarost czy też niski głos. Z przeprowadzonych badań wynika, że w większości przypadków wysoki poziom testosteronu u kobiet ma związek z nieprawidłowym funkcjonowaniem jajników, np. tych, które cierpią na zespół policystycznych jajników. Wskazuje się również, że nadmiar hormonu może świadczyć o guzkach nadnerczy lub być wynikiem przyjmowania niektórych leków, w szczególności przy leczeniu endometriozy.

W medycynie wskazuje się, że wysoki poziom testosteronu u kobiet może prowadzić do:
 

• zaburzenia miesiączkowania lub też problemy z zajściem w ciążę

• łysienia androgenowego, 

• zmniejszonej odporności organizmu oraz większej podatności na depresję 

• skłonności do agresji oraz wolę dominacji;

• niskiego popędu płciowego;

• zwiększonego poziom stresu oraz nadpobudliwość;

• przesadnego wzrostu masy mięśniowej, przy regularnej aktywności fizycznej;

• trądziku hormonalnego

Wśród skutków nadmiaru tego hormonu u kobiet wymienia się również hirsutyzm oraz maskulinizację, ponadto wskazuje się także na zmiany w zachowaniu, o czym poniżej.

Hirsutyzm to stan nadmiernego owłosienia w obrębie twarzy, rąk, okolic brzucha, a także pleców, przede wszystkim widoczny podczas ciąży, w której to poziom testosteronu stanowczo zwiększa się. Hirsutyzm to nie tylko nadmierne owłosienie ciała, ponieważ jego wystąpienie oznaczać może dolegliwości czy schorzenia związane z jajnikami, nerkami, jak również i tarczycą.

Przez maskulinizację rozumie się stan, w którym cechy zwyczajowo przyjęte jako męskie występują u kobiet. Wśród nich wymienić można, nadmierne owłosienia ciała, zmianę sylwetki w postaci narastającej masy mięśniowej, obniżenie tonu głosu, a nawet zanik sutków. W przypadku maskulinizacji mowa również nie tylko o męskich cechach fizycznych, ale również i tych psychicznych, wśród których wymienia się agresywność czy też nadpobudliwość.
 

 

JAK LECZYĆ NADMIAR TESTOSTERONU U KOBIET?

Badanie stężenia testosteronu jest oznaczane razem ze stężeniem innych androgenów, a ustala się je na podstawie wyników badania krwi, przy czym przy ustaleniu dopuszczalnych ram tj. normy nie ma znaczenia dzień cyklu. Przyjmuje się, że wynik niemieszący się w granicach może sugerować cukrzycę lub osteoporozę. 

Przed podjęciem jakiegokolwiek leczenia, w tym wybrania najlepszego i zarazem najskuteczniejszego sposobu, warunkiem obligatoryjnym jest uprzednie przeprowadzenie jak dokładniejszej diagnozy, przede wszystkim określenie przyczyny, której objawem jest nadmiar testosteronu. W nauce wskazuje się (o czym w części już wspomniano), że nadmiar męskiego hormonu płciowego jakim jest testosteron, może związany być z zespołem policystycznych jajników (PCOS), zaburzeniami prawidłowego funkcjonowania nadnerczy, cukrzycy (insulinooporności), wystąpieniem guza na jajniku, a nawet chorób tarczycy.

Oczywistym jest również, że na każdego rodzaju przyczynę należy zastosować co do zasady inny sposób leczenia, gdyż wymienione wyżej schorzenia całkowicie się od siebie różnią. Zbyt wysoki poziom testosteronu lub niedobór estrogenów zwyczajowo leczy się poprzez zażywanie tabletek antykoncepcyjnych, a w przypadku szczególnie skomplikowanych zaburzeń może nawet dojść do konieczności podawania leków sterydowych, np. deksametazonu, prednizonu i spironolaktonu albo metforminu, który jest również środkiem stosowanym, jeśli chodzi o leczenie cukrzycy typu 2.

Kobietom, które w niedalekiej przyszłości zamierzają zajść ciążę zaleca się stosowanie leku pobudzającego owulację, do których należy np. clomifen, a w czasie drugiej fazy cyklu – zażywanie syntetycznego progesteronu. Wśród kobiet, u których stwierdzono w tym czasie nadwagę, stosuje się również lek przeciwcukrzycowy, a dokładnie metforminę, albowiem w przypadku wystąpienia zespołu policystycznego jajników, nie licząc zaburzeń hormonalnych, zazwyczaj występuje zwiększony poziom glukozy we krwi oraz insulinooporność. Leczenie powinno też zawierać regularną aktywność fizyczną np. gimnastykę oraz wdrożenie diety z niską zawartością węglowodanów oraz tłuszczów zwierzęcych, mającą na celu m.in. kontrolę wagi.

Obowiązkowym składnikiem diety powinien być cynk, ponieważ jest on potrzebny do zapewnienia prawidłowej pracy hormonów, ale także dla właściwego rozwoju komórek jajowych oraz produkcji płynu pęcherzykowego, ponadto reguluje on także prawidłowe funkcjonowanie insuliny i tyroksyny. Znaleźć go można m.in. w takich produktach jak skorupiaki i mięczaki, czyli ostrygi, małże, warzywa strączkowe, produkty zbożowe z pełnego przemiału, pestki dyni i słonecznika, kiełki pszenicy.

Należy także wspomnieć, że w walce z nadmiarem testosteronu, w miarę możliwości należy unikać sytuacji stresogennych, albowiem podczas stresu aktywuje się układ podwzgórza, tj. przysadka, która oddziałuje następnie na nadnercza. W czasie sytuacji stresowej następuje wydzielanie neurohormonów w podwzgórzu, co prowadzi do większej produkcji hormonów tropowych w przysadce, a w co efekcie powoduje, że nadnercza otrzymują z mózgu informacje i zaczynają produkować adrenalinę, noradrenalinę i kortykoidy (np. kortyzol). Jeżeli działanie to ma charakter krótkotrwały, nie wywołuje on większych szkód, jednakże jeśli jest to długotrwały proces, to może skutkować obniżeniem płodności, odporności organizmu, a w konsekwencji wywoływać stan zapalny. Co więcej nadmierne produkowanie kortyzolu może powodować wrzody, zanik grasicy, która odpowiedzialna jest za wytwarzanie limfocytów, co w efekcie skutkować może obniżeniem odporności. 

NADMIAR TESTOSTERONU, A SPORT

Wszystkim znany jest przypadek biegaczki - Caster Semenya, której zarzuca się, że posiada zbyt wysoki poziom testosteronu jak na kobietę. Warto zaznaczyć, że w dniu 1 listopada 2018 roku weszły w życie nowe przepisy Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF), wprowadzające ścisłe kryteria dopuszczające do startów zawodniczki z zaburzeniami rozwoju płci tj. DSD - Differences of Sexual Development na dystansach od 400 m do 1 mili, w tym bieg przez płotki. Wspomniane znalazł się przepis kształtujący dopuszczalne stężenie testosteronu we krwi zawodniczek. W przypadku nadmiaru, zawodniczka będzie zobligowana do tego, by obniżyć poziom poprzez stosowanie odpowiednich leków.

Regulacje są o tyle istotne, iż testosteron oraz powstający w tkankach docelowych jego 2,5 razy mocniejszy metabolit, 5α-dihydrotestosteron (DHT) wykazują działanie anaboliczne, które cechuje się dodatnim bilansem azotowym oraz zwiększoną produkcją białek. Ponadto hormony w wyniku przerostu komórek mięśniowych, powodując zwiększenie ich objętości bez zwiększenia ich ilości, co znajduje przełożenie na siłę i wytrzymałości mięśni oraz układu kostnego.

Testosteron ułatwia również adaptację mięśni do wysiłku, jak również zwiększa ich zdolności regeneracyjne. Androgeny pobudzają proces wytwarzania erytropoetyny, która ze względu na swoje właściwości zwiększa moc aerobową oraz wytrzymałość. Erytropoetyna działa bezpośrednio na mózg i zwiększa motywację do działania tj. do wysiłku i osiągnięć fizycznych. Testosteron i DHT synergistyczne z hormonem wzrostu podwyższają ilość krążącego we krwi insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), który powoduje syntezę białek, dba i monitoruje procesy energetyczne w mięśniach oraz hamuje apoptozę, czyli śmierć komórek i pozbywanie się zużytych komórek z organizmu. Tym samym nie bez powodu testosteron jest nazywany hormonem współzawodnictwa, albowiem nie tylko poprawia nasze osiągi, lecz także wpływa na sferę psychiczną.

Przeczytaj również
Kortyzol - wróg czy sprzymierzeniec

NOW FOODS Zinc Picolinate (Pikolinian Cynku) 50mg - 120 kapsułek wegańskich



Cynk jest niezbędny do normalnego funkcjonowania wielu narządów i układów w ciele, w tym w układach szkieletowych, odpornościowych, neurologicznych i hormonalnych. Cynk jest niezbędnym mineralnym kofaktorem dla setek reakcji enzymatycznych związanych z metabolizmem białek i węglowodanów, syntezą RNA / DNA i międzykomórkową sygnalizacją. Wiadomo również, że odgrywa kluczową rolę w obronie organizmu przed procesami oksydacyjnymi i jest szczególnie pomocny w utrzymaniu zdrowego stanu zdrowia podczas starzenia się. Suplement doskonale sprawdzi się również jako suplement na lepszy sen. Wszystko o produktach na poprawę jakości snu znajdziesz na naszym blogu-> kliknij TUTAJ


SWANSON Alpha Lipoic Acid (Kwas R-Alfa Liponowy) - Double Strength - 100mg - 60 kaps

• Zapewnia rozpuszczalną w tłuszczach i rozpuszczalną w wodzie ochronę antyoksydacyjną

• Chroni organizm przed wolnymi rodnikami

• Pomaga utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi

• Regeneruje witaminy C i E

• Aby uzyskać bardziej skuteczny suplement kwasu alfa-liponowego, spróbuj kwasu alfa liponowego Swanson R-Fraction. Konwencjonalne suplementy kwasu alfa-liponowego zawierają racemiczną mieszankę 50-50 izomerów R i S, ale izomer R jest jedyną postacią występującą w ludzkim ciele i jest to forma odpowiedzialna za większość korzystnych efektów kwasu alfa-liponowego. 

NOW FOODS Thyroid Energy (Wsparcie Tarczycy) - 90 kapsułek wegetariańskich



Thyroid Energy to kompletny suplement diety wspomagający zdrową tarczycę. Teraz połączono jod i tyrozynę, dwa integralne składniki niezbędne do syntezy wydzielin tarczycy. Minerały, selen, cynk i miedź zostały dodane jako kofaktory potrzebne do prawidłowej czynności tarczycy. Ponadto NOW Thyroid Energy zawiera ajurwedyjskie ekstrakty ziołowe z Guggul (Commiphora mukul) i Ashwagandha (Withania somnifera) w celu uzupełnienia składników odżywczych.


SEEKING HEALTH Adrenal Cortex (Zdrowie Nadnerczy) - 60 kapsułek wegetariańskich



Adrenal Cortex od Seeking Health zapewnia 50 mg kory nadnerczy bydlęcej na kapsułkę. Kora nadnercza stosowana w tym produkcie jest liofilizowana, aby zachować świeżość i aktywność biologiczną. Podobnie jak w przypadku każdego ekstraktu gruczołowego lub suplementu, zalecamy stosowanie tylko kory nadnerczy w razie potrzeby i zgodnie z zaleceniami służby zdrowia.

• Może pomóc w utrzymaniu zdrowego poziomu energii

• Może pomóc w utrzymaniu zdrowej reakcji na stres

• Może pomóc w utrzymaniu zdrowego układu odpornościowego

• Może pomóc w utrzymaniu zdrowia nadnerczy