Chrom

Chrom jest jednym z wielu istotnych dla zdrowia pierwiastków, które człowiek potrzebuje w organizmie, aby móc prawidłowo funkcjonować. Jak w przypadku różnych substancji, tak samo chrom w nadmiarze przynosi więcej szkód niż korzyści dla zdrowia, dlatego też bardzo ważna jest dawka. Aplikując chrom we właściwych dawkach, najlepiej po uprzedniej konsultacji z lekarzem, usprawniamy i poprawiamy metabolizm glukozy, białek oraz kwasów tłuszczowych. Chrom sprawdza się dobrze jako suplement diety pomocny w procesie odchudzania. Jakie właściwości ma chrom? Jaką naprawdę pełni rolę w organizmie? Jakie są skutki niedoboru lub nadmiaru pierwiastka w organizmie? W jakiej postaci jest dostępny na rynku? Na te i inne pytania odpowiedź znajdziecie w poniższym artykule.

Odkrycie chromu

Choć omawiany pierwiastek odkryto już w 1797 roku, to pierwsze badania nad chromem przeprowadzono dopiero w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Na podstawie badań stwierdzono, że chrom pełni ważną rolę dla zdrowia, albowiem aktywnie partycypuje w wielu procesach zachodzących w organizmie człowieka. W chwili obecnej umniejsza się znacząco rolę chromu, albowiem mnóstwo publikacji naukowych kwestionuje istotę i właściwości chromu.

Chrom i jego postacie

Obecnie chrom występuje pod dwiema postaciami – chrom III i chrom IV. Przypisane cyfry rzymskie oznaczają w tym wypadku stopień utlenienia pierwiastka. Chrom III, czyli chrom na trzecim stopniu utlenienia jest występującym w żywności mikroelementem, który nie tylko aktywnie uczestniczy w procesach metabolicznych, ale co ważniejsze, w żadnym momencie nie odkłada się w organizmie, ponieważ pozbywamy się go z organizmu wraz z wydalanym moczem. Należy podkreślić jednak, że grono ekspertów stoi na stanowisku, że chrom wcale nie jest niezbędnym mikroelementem dla zdrowia człowieka, a wszelki jego pozytywny wpływ to tylko i wyłączenie działanie stricte farmakologiczne. Co istotne, przyjmuje się, że nadmiar chromu III w organizmie stanowczo zwiększa ryzyko zachorowania na różnego rodzaju choroby nowotworowe. Natomiast chrom IV, czyli chrom na czwartym stopniu utlenienia oraz jego pochodne to formy pierwiastka wykorzystywane przede wszystkim w przemyśle. Chrom IV nie jest przeznaczony dla człowiek, ponieważ nie wywołuje żadnych pozytywnych skutków, wręcz przeciwnie, jest on silnie toksyczny dla organizmu. Z uwagi zatem na potwierdzone działanie rakotwórcze, chrom IV uznawany jest za zawodowy czynnik ryzyka. Wobec powyższego, to chrom III będzie bohaterem niniejszego artykułu.

Rola chromu w organizmie człowieka

Jedną z najważniejszych funkcji jaką pełni chrom w organizmie człowieka jest uczestnictwo w procesie metabolizmu glukozy. Chrom jest bowiem jednym z kilku składników czynnika jak tolerancja glukozy, znanego jako GTF tj. „glucose tolerance factor”. Składnik ten produkowany jest w wątrobie, a później transportowany do krwi w chwili wzrostu poziomu glukozy. Następnie GTF w połączniu z insuliną prowadzi glukozę do komórek ciała, jednocześnie wspomagając proces przyswajanie glukozy przez komórki. Tym samym rolą chromu jest również nadzór i kontrola prawidłowego stężenia glukozy we krwi. Chrom wchodzi również w skład wielu enzymów trawiennych, a w konsekwencji partycypuje w metabolizmie białek oraz syntezie kwasów tłuszczowych. Rolą chromu jest w tym wypadku ograniczenie ryzyka zachorowania na miażdżycę poprzez zmniejszenie poziomu złego cholesterolu, przy jednoczesnej maksymalizacji stężenia "dobrego" cholesterolu. Co więcej, wykazano, że chrom stanowi element RNA, czyli kwasów rybonukleinowych wobec czego przyjmuje się, że chrom jest aktywny podczas stabilizacji struktur RNA. Zastosowanie chromu nie ogranicza się wyłącznie do metabolizmu glukozy bądź też białek. Z przeprowadzonych badań wynika, że pierwiastek ten uczestniczy procesach antyoksydacyjnych i immunologicznych zachodzących w organizmie, ale również podczas syntezy hormonów oraz witamin. Co więcej, chrom uważany jest jako dobry środek dla osób cierpiących na zespół policystycznych jajników (PCOS), ponieważ pomaga osiągnąć prawidłowy wskaźnik BMI i usprawnia metabolizm glukozy, czego skutkiem są większe szanse na pojawienie się owulacji i regularnych miesiączek.

Chrom, a zaburzenia psychiczne

Z uwagi na korzystny wpływ chromu na działanie insuliny, przyjmuje się, że pierwiastek jest w stanie pośrednio łagodzić procesy wywołujące zaburzenia kognitywne (poznawcze) i otępienie. Badania dowodzą również, że suplementacja chromem może usprawnić funkcjonowanie w społeczeństwie osobom z zaburzeniami neurodegeneracyjnymi takim jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona, ale także tym, którzy mają trudności w zapamiętywaniu, problemy w nauce bądź tym, których ogarnia niepohamowany apetyt lub mają kłopot z hormonami płciowymi. Chrom słynie także z właściwości antydepresyjnych oraz przeciwlękowych, a to dlatego, że jego obecność w organizmie stanowczo zwiększa ilość serotoniny, czyli potocznie nazywanego hormonu szczęścia, ale hamuje także uwalnianie kortyzolu.

Chrom, a odchudzanie

Zapewne wielu zastanawia się, czy chrom wspomoże nas w walce z odchudzaniem. Jak już wspomniano, zdania ekspertów są podzielone. Podobnie jest jeśli chodzi o konsumentów, ponieważ spore grono osób stosujących suplementy diety bogate w chrom, z uśmiechem na ustach mówi o utracie nadmiaru kilogramów, ale znajdziemy także osoby, które wystawią takim suplementom negatywną opinię, twierdząc, że stosowanie chromu nie przyniosło oczekiwanych bądź jakichkolwiek korzyści. Podobnie jest, jeśli chodzi o nadwagę i otyłość. Część badanych deklarowała, że suplementacja chromu nie tylko znacząco ułatwiła im utratę zbędnych kilogramów, ale co ważniejsze polepszyła tolerancję glukozy. Przeprowadzono również badanie na grupie kobiet z nadwagą i udowodniono, że wzbogacenie naszej codziennej diety o sole chromu miało korzystny wpływ na obniżenie poziomu zawartości tkanki tłuszczowej. Podsumowując, zaletę stosowania chromu jako suplementu diety, jeśli chodzi o odchudzanie jest to, że chrom intensyfikuje spalanie tłuszczu oraz pomaga nam kontrolować apetyt. Należy jednak pamiętać, co podkreślamy za każdym razem, że jeśli mowa o odchudzaniu, wszelkiego rodzaju substancje mają jedynie stanowić pomoc, dodatek, ponieważ kluczem do osiągnięcie upragnionych celów jest dobrze zbilansowana i dopasowana dieta oraz umiarkowana i dostosowana do potrzeb oraz celów - aktywność fizyczna.

Zapotrzebowanie organizmu na chrom

Jak wspomniano we wstępie, niezwykle istotną rolę przy suplementacji chromem, ale oczywiście przy każdej substancji czy produkcie, pełni dawka. Przyjmuje się, że dla osób zdrowych zalecana i bezpieczna dawka chromu w diecie oscyluje pomiędzy 50–200 μg na dzień (RDA). Natomiast jeśli chodzi o współczynnik wystarczającego spożycia (AI) określany w oparciu o standardowe dostarczanie składników odżywczych w diecie, to odpowiedna dawka chromu dla mężczyzn wynosi dokładnie 35 μg/dzień, z kolei dla kobiet dawka nie powinna i nie może przekroczyć 25 μg/dzień. Wskazane wartości i zapotrzebowanie nie są jednak liczbami sztywnymi, ponieważ wśród osób wykazujących wyższe zapotrzebowanie na chrom, maksymalna granica ilości chromu w organizmie wynosi około 250 μg/dzień. O ile znana jest nam dzienna dawka chromu, musimy pamiętać, że ważne jest również jego wchłanianie, tj. czas w którym się to odbywa. Dobra wiadomość jest taka, że o czasie trwania wchłaniania chromu decydują różne czynniki, na które mamy większy bądź mniejszy wpływ. Wskazuje się , że wchłanianie chromu przeciąga w obecności fitynianów, z kolei stanowczo przyśpiesza jeżeli do suplementacji chromem dołączymy zażywanie witaminy C, niacyny, aminokwasów i szczawianów.

Niedobór chromu - przyczyny i objawy

Chrom to niestandardowy pierwiastek. Wynika to z faktu, że szkodliwy jest jego zarówno niedobór, jak i nadmiar. Niestety w chwili obecnej coraz większa ilość żywności jest przetwarzana, co ma negatywny wpływ na ilość składników mineralnych. Organizm wydala chrom wraz z moczem, a także żółcią. Zdarza się, że ciało ludzkie wykorzystuje ten pierwiastek do budowy włosów. Jeżeli prowadzi stresujący tryb życia, to może zwiększyć się ilość wydalanego chromu z organizmu wraz z moczem.

Kolejnymi czynnikami, które mogą wpłynąć na niedobór pierwiastka to:

- intensywne treningi,

- źle zbilansowana dieta,

- karmienie piersią,

- niewłaściwe korzystanie z suplementów zawierających chrom,

- cierpienie na cukrzycę.

Niestety niezależnie od tego, jaką mamy dietę i styl życia, to nasz organizm z czasem będzie i tak wydalać coraz więcej chromu. Jeżeli nastąpi niedobór chromu, to pojawią się w tym momencie określone konsekwencje. Podstawowymi objawami są bóle głowy, zmęczenie, rozdrażnienie, chęć spożywania słodyczy, przyjmowanie dużej ilości cukrów prostych. Niestety konsekwencją tego jest zwiększenie ryzyka zachorowania na cukrzycę lub miażdżycę.

Inne objawy, które występują w przypadku deficytu tego pierwiastka to:
- nietolerancja glukozy;

- zaburzenia tkanki tłuszczowej,

- neuropatia,

- zaburzenia wzrostu;

- występowanie glukozy w moczu;

- hiperinsulinemia;

- insulinooporność i obniżona liczba IR;

- encefalopatia.

Nadmiar chromu - przyczyny i objawy

Chrom jako substancja bardzo szybko usuwany jest z organizmu. Okazuje się, że można go jednak przedawkować, co będzie skutkować negatywnie dla zdrowia. Warto zaznaczyć, że dobrze zbilansowana dieta sprawia, że bardzo ciężko jest przedawkować chrom. Jego nadmiar występuje z reguły, gdy korzystamy w sposób niewłaściwy z suplementacji - najczęściej bez skonsultowania jej z dietetykiem, bądź lekarzem. Niestety nadmiar chromu niesie za sobą dalsze konsekwencje m.in. obniżenie wchłaniania żelaza do organizmu. Stwarza to ryzyko wystąpienia anemii. Chrom ma ponadto działanie mutagenne, co sporadycznie powoduje, że może wystąpić uszkodzenie struktur DNA, a także zwiększa się ryzyko powstania nowotworów. Oprócz pogorszenie wchłaniania żelaza - nadmiar chromu powoduje obniżenie wchłaniania cynku, co w dalszej konsekwencji może spowodować powstanie wrzodów dwunastnicy oraz żołądka.

Odpowiednia ilość chromu

Dzienna ilość chromu, która jest zalecana dla każdego człowieka jest różna. Różnice uzależnione są od:

- wieku danej osoby,

- płci,

- aktywności fizycznej,

- trybu życia i diety.

Standardowe zapotrzebowanie dobowe dla dorosłej osoby wynosi około 0,05 – 0,2 miligrama. Właściwa dieta powinna bez problemu dostarczyć nam takiej ilości chromu z jednoczesnym zmniejszeniem ryzyka jego przedawkowania.

Jakie produktu zawierają chrom?

Chrom znajdziemy w dużej ilości wśród produktów naturalnych. Taka forma sprawia, że dostarczamy jego odpowiednią ilość.

Źródłem chromu są popularne produkty, takie jak:

- produkty pełnoziarniste;

- piwo;

- orzechy;

- grzyby;

- ostrygi;

- szparagi;

- drożdże;

- owoce;

- ser

- małże,

- owoce morza,

- orzechy brazylijskie,

- mąki pełnoziarniste,

- kolby kukurydzy,

- gotowana wołowina,

- jajka,

- brokuły,

- pomidory,

- grzyby,

- daktyle,

- gruszki.

Chrom będzie lepiej przyswajalny dzięki obecności kwasu askorbinowego i asparaginowego. Problematyczną kwestią w zakresie przyswajalności chromu jest cynk, żelazo oraz wapń, które ograniczają jego wchłanianie.

Kiedy przyjmować chrom?

Chrom znajdziemy w chwili obecnej wśród wielu suplementów diety, odżywkach dietetycznych i sportowych. Musimy pamiętać o tym, by przyjmować dawki zgodnie z etykietą, zaleceniami dietetyka, bądź lekarza. Suplementy chromu zwierają sole chromu takie jak pikolinian chromu lub chlorek chromu. Zdarza się, że niektóre wykorzystują drożdże wzbogacane w chrom. Produkty takie występują w formie tabletek, kapsułek twardych, tabletek powlekanych lub tabletek musujących. Chrom może być zalecany dla osób, które mają niedobór tego pierwiastku, cierpią na cukrzycę lub uzyskały nieprawidłowe wyniki lipidogramu.

Jak sprawdzić poziom Chromu?

Poziom tego pierwiastka sprawdza się za pośrednictwem wykonanego badania krwi. Badanie jest najczęściej wykonywane przy pomocą testu laboratoryjnego w przypadku, gdy następuje podejrzenie niedoboru lub nadmiaru Chromu. Oprócz tego zaleca się wykonanie stężenia innych metali m.in. niklu, kobaltu, tytanu, manganu i aluminium, by poznać w pełni problemy związane z naszym organizmem. Chrom może zostać zbadany za pomocą moczu. Powyższe rozwiązanie jest zalecane dla osób długotrwale doświadczających ekspozycji na chrom VI. Pamiętajmy, że właściwa suplementacja tym pierwiastkiem może nieść za sobą liczne korzyści odchudzające, likwidować poczucie głodu, a także regulować stężenie glukozy we krwi. Musimy jednak mieć świadomość tego, że jak każdy suplement, tak i Chrom należy zażywać odpowiedzialnie w dawkach zalecanych przez producenta, dietetyka i lekarza.