Melatonina

CZYM JEST MELATONINA?

Choć nie jest ona lekiem w dosłownym znaczeniu, to sięga po nią wiele osób. To substancja występująca naturalnie w naszym organizmie, a konkretnie wydzielana w ciągu dnia, po zapadnięciu zmroku. Melatonina wytwarzana jest głównie w szyszynce, czyli skupisku komórek położonych głęboko w mózgu, które z oczu otrzymują sygnał, że nadchodzi noc. Najwięcej mamy jej w organizmie pomiędzy 24, a 3 nad ranem. Melatonina wytwarzana jest zarówno w naszych oczach, tj. w siatkówce, ale także w szpiku i jelitach, gdzie steruje ruchami jelit.

JAK MELATONINA WPŁYWA NA RYTM DOBOWY?

Substancja jest idealna dla osób z zespołem opóźnionej fazy snu, cierpiących z powodu chorób oczu, pracujących zmianowo lub często podróżujących samolotem do innych kontynentów. Dzięki melatoninie wszystkie naturalnie zachodzące procesy w naszym organizmie będą zsynchronizowane, przy czym aby rzeczywiście dawała ona efekty, musimy ją stosować zawsze stosowana o tej samej godzinie. Jeżeli to niemożliwe z uwagi na inne obowiązki, radzimy zażywać melatoninę o wydłużonym działaniu, którą przepisze nam lekarz. Efekty przyjdą bardzo szybko, a co za tym idzie poprawi się nasze funkcjonowanie w trakcie dnia.

MELATONINA PRZY ZABURZENIACH SNU

Melatonina jest składnikiem ludzkiego organizmu, który to nie jest w stanie regulować naszego cyklu dobowego m.in snu i czuwania, jeśli coś przebiega nieprawidłowo. Najczęstszym przypadkiem jest zbyt późne kładzenie się spać, czyli główny problem młodych osób. Do rozwoju zaburzenia snu dochodzi w wyniku niezgodności między naszym rytmem dobowym a rytmem, który narzuca nam aktualny tryb życia np. nauka do późnych godzin, czy praca na trzy zmiany. Jeśli nasz sen jest zaburzony to najczęściej odczuwamy zmęczenie dopiero ok. 2 w nocy, choć oczywiście nie jest to reguła. Zaburzenia snu objawiają się znacznym spadkiem koncentracji czy rozdrażnieniem. Tym samym terapia melatoniną jest wręcz idealna dla młodych osób. Kolejną grupą osób, której może pomóc melatonina, są osoby po 60. roku życia. Charakteryzuje ich przyspieszona faza snu, co oznacza, że osoby te śpią krócej i wstają wyspane dużo wcześniej niż inni.

JAKIE SĄ PRZYCZYNY ZABURZEŃ SNU?

Czynniki, które powodują problemy ze snem to głównie:

- silne emocje wywołane czynnikiem zewnętrznym np. pracą lub filmem,

- chrapanie partnera

- światło z diod, latarni czy szum włączonych sprzętów elektronicznych,

- hałaśliwi sąsiedzi,

- okres menopauzy u kobiety,

- różne choroby, np. depresja, refluks, astma,

- przyjmowane leki,

- praca na zmiany,

- podróże międzykontynentalne

STĘŻENIE MELATONINY W ORGANIZMIE

Jako, że jest to hormon naturalnie występujący w organizmie, to jego ilość zależna jest w zasadzie od wieku. Można łatwo się domyśleć, że im jest się młodszym tym melatoniny jest więcej, a wraz z wiekiem jej po prostu ubywa, a przez to osoby starsze często mają problemy z zasypianiem.

Jak się to zmienia na przestrzeni lat? Wygląda to następująco:

- dzieci między 1, a 3 rokiem życia – 250 pg/ml,

- dzieci i młodzież między 8, a 15 rokiem życia (okres dojrzewania) – 120-180 pg/ml,

- osoby dorosłe – 70-80 pg/ml,

- osoby starsze między 65, a 85 rokiem życia – 20-30 pg/ml.

Warto wiedzieć o tym, że melatonina w ciągu dnia w zasadzie jest zawsze na poziomie dorosłego człowieka i raczej nie ulega zmianom. Jej poziom spada w nocy, gdy zmniejsza się wytwarzanie tego hormonu.

JAK MELATONINA WPŁYWA NA SEN?

Jeśli przyjmiemy melatoninę na dwie godziny przed snem, to będzie on zdecydowanie lepszy. Ponadto warto wiedzieć, że czas zasypiania ulegnie skróceniu, a czas snu wydłużeniu i właśnie o to chodzi. Według badań w rzeczywistości hormon ten jedynie „podpowiada” organizmowi człowieka, że nadeszła pora snu. Niemniej, skoro przyczyn zaburzeń snu może być wiele, to melatonina w niektórych przypadkach może okazać się nieskuteczna, wobec tego warto uprzednio znaleźć przyczynę problemów ze snem.

DZIAŁANIE MELATONINY

Hormon ten można również dostać w postaci leku, zawierającego substytut naturalnej melatoniny, którą wytwarza organizm człowieka w ciągu dnia. Substancja ta nie uzależnia i można ją stosować przez dłuższy czas. Dawkę melatoniny należy jednak dobierać indywidualnie, po wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Warto pamiętać o tym, że pomoże ona nie tylko w zasypianiu, ale również poprawi kondycję oczu, a wszystko to za sprawą przeciwutleniaczy. Co więcej, może złagodzić depresję, pomóc w blokowaniu wydzielania kwasów żołądkowych i syntezy tlenku azotu melatonina, nawet łagodzić skutki refluksu żołądkowego. Jeśli chodzi o mężczyzn to według badań przyjmowanie przez nich melatoniny może pomóc przy wzroście.

JAK DAWKOWAĆ MELATONINĘ?

Należy przyjmować ją w dawkach od 0,5 do 10 mg na dobę. Jeśli chcemy odczuć efekty przy zasypianiu czy w samej jakości snu najlepiej jest przyjmować ją 30 minut przed snem. Z kolei, jeżeli chcemy poprawić i wyregulować nasz rytm dobowy snu, należy przyjmować melatoninę na 2-3 godziny przed snem. Ważne jest, aby przyjmować melatoninę wcześniej, a nie dopiero wtedy, gdy nie potrafimy zasnąć.

WSKAZANIA DO STOSOWANIA

Melatoninę stosuje się wspomagająco w zaburzeniach cyklu snu i czuwania, tzw. jet lag (szybka zmiana stref czasowych w czasie podróży z kontynentu na kontynent), zaburzeniach rytmu dobowego w związku z pracą na zmiany. Bezsenność pierwotna, czyli słaba jakość snu, również jest powodem do stosowania melatoniny.

JAKIE SĄ PRZECIWWSKAZANIA?

Leku zawierającego melatoninę nie powinny stosować osoby:

​​​​​

- z nadwrażliwością na melatoninę,

- z chorobami wątroby,

- nadużywające alkohol

- z chorobami autoimmunologicznymi,

- karmiące piersią oraz dzieci.

CZY WYSTĘPUJĄ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE?

Czasem skutkiem ubocznym stosowania melatoniny jest senność, nudności czy bóle i zawroty głowy. Substancja jest bezpieczna, ale reaguje także z innymi lekami, dlatego tak ważna jest uprzednia wizyta u lekarza.

JAK TO JEST Z NIEDOBOREM MELATONINY?

Niedobór melatoniny jest konsekwencją zaburzenia naturalnego rytmu dobowego snu, który prowadzi do zaburzeń. Często prowadzą one nawet do pogorszenia ogólnego stanu zdrowia np. takie osoby częściej łapią różne infekcje. Wpływ melatoniny na sen obejmuje zarówno łatwiejsze zasypianie, jak i regulowanie zegara biologicznego, a nawet dobowy cykl snu i czuwania u osób niewidomych. Melatonina pomoże przy szybkiej zmianie stref czasowych, co jest nieuniknione w przypadku podróży międzykontynentalnych, czyli tzw. jet-lag. Stan niedoboru melatoniny sprzyja powstawaniu depresji, halucynacji czy nawet padaczki. Co ciekawe, warto wskazać, że ciemności za dnia sprawiają, że melatonina pojawia się w organizmie o niewłaściwej porze, a to utrudnia normalne funkcjonowanie.

NADMIAR MELATONINY W ORGANIZMIE

Melatonina w nadmiarze także jest szkodliwa. Skutkiem zbyt dużej ilości melatoniny w organizmie są koszmary czy problemy z utrwalaniem wspomnień. Nadmiar przejawia się sennością, zmęczeniem, a nawet stanami depresyjnymi, a jego źródłem może być m.in przyjmowanie antydepresantów.

CZY MOŻNA PRZEDAWKOWAĆ?

Jak wszystko, melatoninę można przedawkować, jednak zdarza się to rzadko. Aby objawy przedawkowania melatoniny się pojawiły, trzeba przyjąć jednorazowo aż 8 tabletek naraz, czyli 36 mg. Efekty przedawkowania? Na przykład: psychoza, zapalenie nerwu wzrokowego czy zapalenie wątroby. Jeśli dojdzie to przedawkowanie melatoniny to skuteczne jest wyłącznie płukanie żołądka.

MELATONINA, A DZIECI

Nie jest ona zalecana do stosowania u dzieci, choć czasami podawana jest dzieciom z ADHA czy autyzmem. Dopuszcza się jej stosowanie w niewielkich dawkach nawet u dzieci w wieku 4 lat, przy czym warunkiem są zaburzenia snu.