Witamina A i Beta-Karoten

CO TO JEST WITAMINA A?

Chociaż witamina A jest często uważana za pojedynczy składnik odżywczy, tak naprawdę jest nazwą grupy związków rozpuszczalnych w tłuszczach, w tym retinolu, retinalu i estrów retinyl.

Istnieją dwie formy witaminy A występujące w żywności, tj.:

1. Wstępnie uformowana witamina A - retinol i estry retinylu, które występują wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak nabiał, wątroba i ryby.
2. Karotenoidy i prowitaminy A, których bogatym źródłem są pokarmy roślinne, takie jak owoce, warzywa i oleje.

Aby z obu form skorzystać, organizm musi przekształcić witaminę A w kwas siatkówkowy i retinowy, czyli aktywne formy witaminy. Z uwagi na to, że witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach, przechowuje się ona w tkankach do późniejszego wykorzystania.

Większość witaminy A w organizmie magazynuje się w wątrobie w postaci estrów retinylu, które z kolei są rozkładane na all-trans-retinol, a ten na dalszym etapie wiąże się z białkiem wiążącym retinol (RBP). Finalnie, kiedy uzyskana substancja dostanie się do krwiobiegu, dopiero wtedy organizm może z niej skorzystać.

FUNKCJE WITAMINY A W TWOIM CIELE

Witamina A jest niezbędna dla zdrowia, wspomagając wzrost komórek, funkcje odpornościowe, rozwój płodu i wzrok. Siatkówka, aktywna forma witaminy A, łączy się z białkiem opsyną, tworząc rodopsynę, cząsteczkę niezbędną do widzenia kolorów i widzenia w słabym świetle. Witamina A pomaga również chronić i utrzymywać rogówkę - najbardziej zewnętrzną warstwę oka oraz spojówkę tj. cienką błonę, która pokrywa powierzchnię oka i wnętrze powiek. Ponadto witamina A pomaga w utrzymaniu tkanek powierzchniowych, takich jak skóra, jelita, płuca, pęcherz i ucho wewnętrzne.

Inną zaletą witaminy A jest to, że ulepsza funkcje odpornościowe m.in poprzez wsparcie przy procesie wzrostu i dystrybucji komórek T czy rodzaju białych krwinek, które chronią organizm przed infekcją. Co więcej, witamina A wspiera zdrowe komórki skóry, płodność u mężczyzn i kobiet oraz rozwój płodu.

NIEDOBÓR WITAMINY A

Niedobór witaminy A może negatywnie wpływać na zdrowie, tak samo jej zbyt duże spożycie może być niebezpieczne. Zalecane dzienne spożycie (RDA) witaminy A wynosi 900 mcg i 700 mcg dziennie odpowiednio dla mężczyzn i kobiet - co można łatwo osiągnąć, przestrzegając diety pełnowartościowej. Jednak ważne jest, aby nie przekraczać tolerowanej górnej granicy (UL) wynoszącej 10 000 IU (3000 mcg) dla dorosłych, aby zapobiec toksyczności.

Chociaż możliwe jest spożywanie nadmiernej ilości wstępnie uformowanej witaminy A ze źródeł pochodzenia zwierzęcego, takich jak wątroba, to jednak toksyczność jest najczęściej związana z nadmiernym przyjmowaniem suplementów i niektórych leków, jak choćby izotretynoina.

NADMIAR WITAMINY A

Ze względu na to, że witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach, to czasem przechowywana w organizmie tak długo, że może aż osiągnąć niezdrowy poziom. Przyjmowanie zbyt dużej ilości witaminy A może prowadzić do poważnych skutków ubocznych, a nawet może być śmiertelne w przypadku spożycia bardzo dużych dawek.

CZYM JEST BETA-KAROTEN?

Beta-karoten to czerwono-pomarańczowy pigment występujący w roślinach i owocach, zwłaszcza w marchwi i kolorowych warzywach. Nazwa beta karoten pochodzi od greckiego „beta” i łacińskiego „carota” (marchewki). Za autora uważa się H. Wachenrodera, który wykrystalizował beta-karoten z korzeni marchwi w 1831 roku i wymyślił nazwę „karoten”.

BETA-KAROTEN JEST PRZECIWUTLENIACZEM

Beta-karoten, podobnie jak wszystkie karotenoidy, jest przeciwutleniaczem, czyli substancją, która hamuje utlenianie innych cząsteczek i chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Wolne rodniki uszkadzają komórki poprzez utlenianie, co może prowadzić do przewlekłych chorób. Kilka badań wykazało, że przeciwutleniacze zawarte w diecie pomagają układowi odpornościowemu oraz chronią przed wolnymi rodnikami, jednocześnie zmniejszając ryzyko zachorowania na raka i choroby serca.

BETA-KAROTEN MOŻE SPOWOLNIĆ SPADEK ZDOLNOŚCI POZNAWCZYCH

Mężczyźni, którzy przyjmowali suplementy beta-karotenu przez 15 lub więcej lat są znacznie mniej narażeni na pogorszenie funkcji poznawczych niż inni mężczyźni. Naukowcy twierdzą, że stres oksydacyjny jest kluczowym czynnikiem osłabienia funkcji poznawczych. Inne badania wykazały, że suplementy przeciwutleniaczy mogą pomóc w zapobieganiu pogorszeniu funkcji poznawczych.

ZDROWIE OCZU

Diety bogate w karotenoidy, takie jak beta-karoten, mogą pomóc w promowaniu zdrowia oczu i ochronie przed chorobami oczu, w tym zwyrodnieniem plamki żółtej związanym z wiekiem (AMD), czyli chorobą powodującą utratę wzroku.

BETA-KAROTEN, A WITAMINA A

Zależność pomiędzy dwoma substancjami jest taka, że beta-karoten jest dla witaminy A prekursorem. Ponadto beta-karoten ulega przekształceniu w witaminę A w błonie śluzowej jelita cienkiego oraz w wątrobie. Beta-karoten odpowiada za kolor skóry poprzez to, że odkłada się w niej i doprowadza do pobudzenia melanocytów, które produkują melaninę - barwnik skóry.