Cynk

Nim przejdziemy do braków cynku oraz suplementacji, przeanalizujmy dokładniej jego funkcję w organizmie. Cynk jest elementem potrzebnym do sprawnego działania ustroju i zarówno jego niedostatek, jak również nadmiar potrafią stanowić przykre konsekwencje zdrowotne. Cynk bierze udział w przemianie węglowodanów i w regulacji syntezy wielu białek. Oddziałuje na pracę systemu immunologicznego, niezakłócone wydzielanie i przechowywanie insuliny przez trzustkę i wydłuża również okres jej działania. Działa też na stężenie witaminy A, przez co wpływa na mechanizmy widzenia. Cynk bierze udział w mineralizacji kości, wspiera mechanizm naprawy tkanek i gojenie się ran. Posiada bezpośredni wkład w regulację ciśnienia krwi i funkcji serca. Poprawia właściwą wagę ciała i ma ogromny wpływ na profil lipidowy – stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Cynk działa także na odpowiedni rozwój jąder i spermatogenezę u mężczyzn – jego właściwe stężenie mocno koreluje z właściwą liczbą i morfologią plemników. Niedostatek potrafi doprowadzać do obniżenia poziomu testosteronu, zakłóceń potencji, ilości plemników, a także jakości wytwarzanej spermy.

JAKIE SĄ OBJAWY NIEDOBORU CYNKU?

Jak każdy produkt, tak i cynk bardzo często może być deficytowy w naszym organizmie. Wynika to z faktu, że nie wszystkie minerały jesteśmy w 100% zapewnić odpowiednią dietą. Pierwsze objawy braku cynku to wypadające włosy oraz osłabione paznokcie.

Ponadto niedobór cynku może powodować:

-zahamowanie wzrostu i opóźnienie dojrzewania;

-biegunki,

-zmiany skórne,

-upośledzenie gojenia się ran;

-zaburzenia koncentracji;

-zaburzenia smaku i węchu;

-wzrost ciśnienia tętniczego;

-podwyższony poziom cholesterolu;

-brak apetytu i utrata masy ciała;

-zwiększenie tolerancji na glukozę,

-niedoczynność tarczycy oraz kurza ślepota,

-osłabienie układu immunologicznego,

-zaburzenia psychiczne,

-obniżenie stężenia testosteronu i problemy z współżyciem.

JAKIE SĄ PRZYCZYNY NIEDOBORU CYNKU?

U ludzi zdrowych, trzymających zasad w miarę zbilansowanej, wzbogaconej diety, niedostatek cynku właściwie nie występuje. Jeżeli natomiast dojdzie do obniżenia stężenia tegoż elementu w organizmie, może być to sprawione poprzez elementy zewnętrzne i stan zwiększonego zapotrzebowania na cynk.

Do owych pierwszych zaliczyć możemy jedzenie mocno przetworzonej żywności, zanieczyszczenie środowiska naturalnego, niedobrze prowadzone uprawy, co sprawia, iż artykuły mają mniej cynku aniżeli powinny. Ponadto przyczyną niedostatku cynku może być za mało wzbogacona dieta, a co za tym idzie – jedzenie za mało żywności mającej tenże składnik.

Należy pamiętać, iż tylko część cynku uwzględniona w diecie, tj. 10-40 proc., zostaje przyswojona przez organizm. W najniższym stopniu otrzymamy cynk z pokarmów roślinnych, gdyż zawarty w nich kwas fitynowy blokuje jego wchłanianie.

Braki cynku mogą powstawać także u osób, jakie w konkretnej chwili mają na niego wyższe zapotrzebowanie:

-kobiet w ciąży oraz karmiących,

-osób starszych,

-malutkich dzieci,

-sportowców i osób w trakcie rekonwalescencji po infekcjach oraz urazach.

Szczególnie do braków cynku prowadzą problemy z przyswajaniem jego z jelit jako konsekwencja przewlekłych biegunek, operacji albo dolegliwości powiązanych z zespołem złego przyswajania, np. celiakii. Na deficyty cynku mogą narzekać również osoby cierpiące na anemię sierpowatą, uzależnione od narkotyków oraz leków. Niedostatek cynku potrafi występować przy uszkodzeniach nerek oraz oparzeniach i w wypadku infekcji ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV). Zagrożeni niedoborem cynku są również sportsmeni oraz wegetarianie.
 

W JAKI SPOSÓB STOSOWAĆ CYNK?

Musimy pamiętać, że nasz organizm uzależnia swoje zapotrzebowanie na ten produkt w różny sposób. Wynika to z faktu, że inna podana porcja jest zależna od wieku i stanu fizjologicznego. Zgodnie z Normami Żywienia dla populacji Polski z 2017 roku, wydanych przez Instytutu Żywności i Żywienia, Zalecane Dziennie Spożycie (RDA) wynosi odpowiednio:

-dzieci do 1. roku życia: 3 mg na dobę;

-dzieci w wieku 2-9 lat: 5 mg na dobę;

-dziewczęta i kobiety: 8-9 mg na dobę;

-kobiety w ciąży: 11-12 mg na dobę;

-kobiety karmiące piersią: 12-13 mg na dobę;

-chłopcy i mężczyźni: 8-11 mg na dobę.

-Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje natomiast, że uśrednione zapotrzebowanie na ten pierwiastek wynosi około 10 mg.
 

Rozpoczynając suplementację cynkiem, należy zapamiętywać, iż właściwie będzie używać go godzinę przed pokarmem albo dwie godziny po nim, gdyż wybrane pokarmy mogą oddziaływać na jego wchłanianie. Nie poleca się stosować cynku wraz z produktami nabiałowymi, błonnikowymi czy bogatymi w kwas fitynowy (np. roślinami strączkowymi, otrębami). Należy również zachować przynajmniej dwugodzinną przerwę między przyjęciem cynku i zażyciem preparatów żelaza, gdyż żelazo hamuje przyswajanie cynku.

I dodatkowo dwie istotne sprawy do zapamiętania podczas suplementacji cynkiem:
 

1. przy długim stosowaniu cynku uzupełnienia wymaga miedź, gdyż cynk podnosi jej wydalane;
2. cynk potrafi minimalizować wchłanianie pewnych leków (tetracyklin, kwasu acetylosalicylowego, ibuprofenu, indometacyny, diuretyków tiazydowych, specyfików chelatujących, kortykosteroidów), więc nie należy używać ich jednocześnie.

CZY CYNK MOŻNA PRZEDAWKOWAĆ?

Przedawkowanie cynku z jedzenia jest właściwie niewykonalne. Nadmiar potrafi pojawiać się przez połączenie diety bogatej w cynk i jego suplementacji. Symptomami nadużycia cynku są mdłości, bóle brzucha, biegunki oraz podrażnienie jelit.